Nog nooit werd het genoom van mensapen zo nauwkeurig in beeld gebracht. Dat belooft ons veel te vertellen over onze evolutie.
Charles Darwin werd erom uitgelachen: hoe kón de mens nou familie van de aap zijn? En hoewel we nu weten dat de beroemde bioloog wel degelijk gelijk had, weten we nog niet álles over onze evolutie. Met behulp van de nieuwste technieken hebben onderzoekers onlangs het genoom van verschillende mensapen beter in kaart gebracht. Dit in vakblad Science gepubliceerde onderzoek vertelt ons meer over onze ontwikkeling en dat van onze apenbroeders.
From scratch
“Bijzonder aan deze studie is dat de onderzoekers het menselijk genoom niet hebben gebruikt om te helpen bij het in kaart brengen van de mensaapgenomen”, vertelt primatoloog Serge Wich (UvA). Zonder zo’n menselijk spiekbriefje, is de kans op onjuiste overeenkomsten tussen ons genoom en dat van mensapen veel kleiner. Dat maakt het vergelijken waardevoller.
Genoomgaten
En juist die vergelijking is belangrijk, vertelt Wich. Bij voorgaande pogingen de mensaapgenomen in kaart te brengen, stuitten onderzoekers op gebieden in het genetisch materiaal die destijds slecht in kaart te brengen waren. Het resultaat: ‘gaten’ onbekende informatie in het genoom, waardoor vergelijking met andere apen – waaronder de mens – daar moeilijk was. Het huidige onderzoek vulde een aantal van die gaten op.
“Dit is een eerste belangrijke stap. Als we het goed doen, zal het helpen met allerlei belangrijke vragen zoals waarom er verschillen zijn in de grootte, maar ook het functioneren van de hersenen, waarom wij spreken en de andere apen niet, et cetera”, vertelt de wetenschapper.
Dieetgenen
Sommige van die ‘gaten’ bleken informatie voor specifieke genen te bevatten, onder andere met betrekking tot dieet en breinvorming.
Zo blijkt de mens bepaalde genen ‘verloren’ te hebben die van belang zijn bij het maken van vetzuren. Ook identificeerden de onderzoekers veranderingen in ons genoom die waarschijnlijk invloed hebben op ons metabolisme. Dat zou kunnen verklaren waarom sommige mensapen strikt vegetarisch zijn, en andere bijna alles eten.
Chimpbrein
Ook keken de onderzoekers naar zogeheten ‘breinorganoïden’ – een soort kleine, sterk versimpelde ‘breintjes’, gemaakt in het laboratorium. Door deze te bestuderen hoopten de onderzoekers te ontdekken welke onderliggende mechanismen ten grondslag liggen aan bijvoorbeeld het relatief kleine brein van de chimpansee – 3 keer zo klein als het onze.
De onderzoekers zagen dat bepaalde genen tijdens de ontwikkeling van het menselijke ‘minibrein’ veel minder actief waren dan bij het chimpansee-organoïd. Dit zou een aanwijzing kunnen zijn voor de ontwikkeling van ons ‘grotere brein’.
Hoewel de onderzoeksresultaten zeer veelbelovend zijn, pogen de onderzoekers in de toekomst verschillende apengenomen nóg beter in kaart te brengen, in de hoop onze evolutie tot op de bodem uit te pluizen.
Bronnen: EurekAlert!
Beeld: Alice C. Gray/University of Washington Health Sciences/UW Medicine
Lees ook:
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!