Onderzoekers kunnen nu aan de unieke chemische samenstelling van hout zien waar het oorspronkelijk vandaan komt.

In bedreigde bossen is houtkap verboden. Maar dat houdt sommige bedrijven niet tegen om daar alsnog bomen om te hakken. Door vervolgens niet eerlijk te zijn over de oorsprong van het hout, weten ze het toch te verkopen. Nu hebben wetenschappers een manier gevonden om daar een stokje voor te steken. Aan de hand van de unieke chemische vingerafdruk van hout kunnen zij namelijk vaststellen waar het écht vandaan komt.

Lees ook:

• Houtboormossel bouwt tunnels van eigen poep
• 75 jaar Spruce Goose. Wiens idee was de ‘houten gans’?
• Kan deze DNA-techniek illegale houtkap tegengaan?

Houtmonsters

Houtfraude is lastig vast te stellen, omdat het hout vaak meerdere landen passeert voordat het de verkoop in gaat. Recente wetgeving van de EU eist bewijs van houthandelaren dat hun producten legaal zijn verkregen en niet afkomstig zijn van ontboste gebieden. Onafhankelijke methoden om de oorsprong van het hout te achterhalen zijn daarom hard nodig.

Onderzoekers van de Wageningen University & Research (WUR) gingen de uitdaging aan en verzamelden houtmonsters van in totaal 991 bomen uit Centraal-Afrika en Borneo. Ze bestudeerden drie populaire boomsoorten: rode Meranti, een Aziatische houtsoort gebruikt voor raamkozijnen, en de twee Afrikaanse houtsoorten Azobé en Tali, vaak gebruikt in waterwerken.  

Eerder gingen andere onderzoekers van de WUR hen al voor met een DNA-techniek. Het team van de huidige studie gooide het over een andere boeg via een scheikundige aanpak. Met een massaspectrometer konden ze de chemische samenstelling van elk houtmonster analyseren. Zo maten ze bijvoorbeeld verhoudingen van elementen zoals calcium en magnesium. Daarbij ontdekten ze dat elke boomsoort een ‘chemische vingerafdruk’ heeft die uniek is voor het gebied waar die vandaan komt. “We zagen zelfs significante verschillen op kleine afstanden, zoals tussen locaties op slechts 50 kilometer van elkaar vandaan,” zegt onderzoeker Pieter Zuidema, hoogleraar aan de WUR, enthousiast in een persbericht. “Dit is essentieel om de specifieke oorsprong van het hout vast te stellen.”

Timtrace

Op basis van de verzamelde gegevens ontwikkelden de wetenschappers vervolgens een op machine learning gebaseerd algoritme. Deze trainden ze om de afkomst van houtmonsters te achterhalen. Dat deden ze door het algoritme een vingerafdruk van een monster te laten matchen met eentje van dezelfde soort waarvan de oorsprong al bekend was. Tijdens de tests bleek het computermodel 86 tot 98 procent nauwkeurig te zijn in het identificeren van hout afkomstig van verschillende delen in Centraal-Afrika. Voor hout uit Borneo was het voor 88 procent accuraat. In de controlerende tests die daarop volgden, was de nauwkeurigheid voor Centraal Afrika 70 tot 72 procent. Deze getallen kunnen nog verbeteren wanneer de technologie verder wordt ontwikkeld.

De studie is onderdeel van het Timtrace project, met als doel om chemische en genetische methoden te ontwikkelen om de afkomst van hout te achterhalen. Het wordt gefinancierd door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Ook universiteiten en onderzoeksinstituten uit Kameroen, de Democratische Republiek Congo, Gabon en Indonesië werken eraan mee. De methode die de onderzoekers in deze studie gebruikten, wordt ook al gebruikt om de afkomst te bepalen van producten zoals asperge, bananen, en thee. In dit onderzoek is het voor het eerst toegepast op hout.

Bronnen: Environmental Research Letters, New Atlas, WUR

Beeld: Pierre Kepseu

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!