Het klinkt als een horrorfilm, maar het gebeurt echt: de knekelhuiswesp vult een kamer in zijn nest met dode mieren, die hem beschermen tegen vijanden.

Wetenschappers hebben een nieuwe wesp ontdekt. Deze pikzwarte knekelhuiswesp vult een kamer in zijn nest met dode mieren. Deze lijkenkamer is waarschijnlijk bedoeld om het nest, waar de wesp zijn eitjes in legt, te beschermen. Door de geur van de mieren denken indringers mogelijk dat ze met een mierenkolonie te maken hebben. Omdat mieren gemeen kunnen bijten, blijven ze daar liever uit de buurt.

Minder parasieten

De onderzoekers bestudeerden 829 nesten van achttien verschillende wespensoorten. Tot hun verbazing bevatten 73 nesten ruimtes die zaten volgestopt met dode mieren. Deze nesten bleken veel minder parasieten te bevatten dan nesten zonder deze ‘knekelkamers’.

De wespennesten met knekelkamers bleken allemaal bewoond te zijn door een tot nog toe onbekende soort. De wetenschappers hebben de nieuwe soort de knekelhuiswesp of Deuteragenia ossarium gedoopt. (Ossarium is Latijn voor knekelhuis, een plek op een begraafplaats of in een kerk waar menselijke botten worden bewaard.)

Grote, agressieve mieren

Er zijn twee mogelijke verklaringen voor de werking van de knekelkamer. De geur van de mieren zou als camouflage kunnen dienen, waardoor natuurlijke vijanden de wespen niet kunnen vinden. Een andere mogelijkheid is dat de mierengeur niet alleen camoufleert, maar ook vijanden afschrikt. Mieren staan er namelijk om bekend dat ze hun kolonie op zeer agressieve wijze verdedigen.

Interessant is volgens de wetenschappers dat de wespen vooral gebruikmaken van lijken van de mierensoort Pachycondyla astuta. Dit is een soort die heel heftig kan steken en dus wellicht afschrikwekkender is dan minder agressieve mieren. Bovendien is deze mierensoort erg groot, waardoor minder individuen nodig zijn om het wespennest te verdedigen.

Dode spinnen

Het verhaal wordt nog griezeliger: de knekelhuiswesp is een zogenoemde spinnendoder. Spinnendoders zijn wespen die een spin verlammen en naar hun nest slepen. Vervolgens leggen ze hun eitjes op het lichaam van de verlamde spin. De wespenlarve eet, zodra hij uit het ei komt, de nog levende spin op. Het nest van de knekelhuiswesp bevat dus niet alleen dode mieren, maar ook dode spinnen.

De knekelhuiswesp is overigens niet de enige diersoort die mieren gebruikt voor zijn veiligheid. De rupsen van sommige vlindersoorten (onder andere het gentiaanblauwtje) leven in mierenkolonies waar ze niet alleen beschermd worden maar ook te eten krijgen. Ook een aantal keversoorten wordt gevonden in beschermende mierenkolonies en er zijn slangen die hun eieren in de nesten van agressieve mierensoorten leggen.

Bronnen: PLOS ONE, PLOS ONE via EurekAlert!

Beeld: Michael Staab