Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Onbevruchte eieren volgepompt met de ‘melk’ dienen als een soort primitieve flesjes waaruit pasgeboren wormpjes het voedzame goedje kunnen zuigen.
Met hun nog geen millimeter lange, transparante lijfjes, zijn rondwormen Caenorhabditis elegans ogenschijnlijk weinig indrukwekkend. Toch is de soort een belangrijke. Als modelorganisme nemen onderzoekers C. elegans al decennia lang onder de loep. En hoewel we daardoor veel van de soort weten, begrijpen we nog niet álles.
Men dacht bijvoorbeeld dat de productie van een voedzame, maar verterende vloeistof, een teken was van het naderende eind van zo’n worm: een gevolg van de aftakeling van de interne processen. Maar volgens een nieuwe studie, die onlangs in vakblad Nature Communications werd gepubliceerd, is dat niet het geval. Moederwormen zouden de melkachtige vloeistof aanmaken om hun nakomelingen mee te voeden – dat gaat ten koste van hun eigen leven.
Lees ook:
Destructieve vloeistof
De meeste C. elegans hebben zowel mannelijke als vrouwelijke voortplantingsorganen. Daarmee kunnen wormenmoeders in spe zichzelf bevruchten. Als de zaadcellen op zijn, en de reproductie stopt, gebeurt er iets bijzonders: de wormenmoeders produceren grote hoeveelheden vloeistof. Dit goedje heeft een vlijmscherp randje: de productie ervan leidt tot de vertering van de interne organen van de nematode.
Naast de massale productie van de voedzame, maar voor moederworm destructieve vloeistof, legt ze meer dan haar eigen lichaamsgewicht aan onbevruchte eieren.
Opoffering
Dat dit gebeurt, wist men, maar het waarom was onduidelijk. De onderzoekers achter de nieuwe studie stelden dat de productie van de vloeistof en de onbevruchte eieren niet simpelweg het gevolg was van de lichamelijke aftakeling van oude wormen, toen ze zich realiseerden hoe voedzaam de vloeistof is. Die blijkt rijk te zijn aan vitaminen, mineralen, vetten en eiwitten. “Toen werd plots heel veel duidelijk”, schrijft eerste auteur Carina Kern. “De wormen vernietigen zichzelf om hun nakomelingen van nutriënten te voorzien.”
De onderzoekers zagen hoe jonge wormpjes (larven) zich tegoed doen aan de ‘moedermelk’ en stelden vast dat degenen die toegang hadden tot het goedje, sneller groeiden dan hun melkloze broertjes en zusjes. De larven drinken direct uit moeder én, als de biologische equivalent van melkflesjes, uit de volgelopen onbevruchte eicellen.
De ’techniek’ is een slimme vanuit evolutionair oogpunt, zo schrijven de onderzoekers. “Als de wormen zich niet meer kunnen voortplanten, omdat ze geen zaadcellen meer hebben, breken ze hun eigen weefsels af om die bouwstoffen door te geven aan hun kroost.”
Bronnen: Nature Communications, EurekAlert!, The Independent