Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
In vulgaire taal lijken de klinkerachtige medeklinkers l, r, w en y opvallend weinig voor te komen. Deze klanken zouden minder beledigend klinken.
Bam! G*dverdomme! Je scheldt vast weleens wanneer je je teen stoot. Of als iets verschrikkelijk in de soep loopt. Grote kans dat je daarbij bepaalde klanken vaker gebruikt dan anderen. Gewoon omdat ze zo goed bekken (denk bijvoorbeeld aan de ‘k’ in het bekende k-woord). Andere klanken worden bijna niet gebruikt in vloekwoorden. Dat laatste stellen nu taalwetenschappers van de Universiteit van Londen in het Psychonomic Bulletin & Review. Maar hoe overtuigend is deze bevinding?
Lees ook:
- Waarom schelden Nederlanders met ziektes?
- Hebben inheems volken een andere woordenschat?
- Kun je een boete krijgen voor je taalgebruik?
Klinkerachtigen
Shiri Lev-Ari en Ryan McKay vroegen mensen die zeker vijf talen spreken om lijsten op te stellen van scheldwoorden die het vaakst voorkomen in de verschillende talen. Ze lieten op die woorden vervolgens een analyse los. Daaruit bleek dat er opvallend weinig woorden waren met de letters l, r, w en y. Deze medeklinkers worden klinkerachtigen genoemd, omdat ze qua klank ergens tussen klinkers (a, e, i en u) en ‘typische’ medeklinkers (zoals m of k) in zitten.
Om te testen of deze klinkerachtigen inderdaad minder geschikt ‘vloekmateriaal’ zijn, vroegen Lev-Ari en McKay 215 mensen (verdeeld over zes talen) voor een experiment. In dit experiment moesten de deelnemers steeds uit twee woorden, waarvan een met een klinkerachtige, kiezen welke het meeste als een scheldwoord klonk.
De woorden waren niet echt, maar bedacht door het onderzoeksteam. Daarbij werd steeds uitgegaan van een bestaand woord. Zo veranderden de onderzoekers het Albanische ‘zog’, wat ‘vogel’ betekend, in ‘yog’ (waarbij ‘y’ de klinkerachtige is) en ‘tsog’ (geen klinkerachtige).
Van ‘damn’ naar ‘darn’
De proefpersonen bleken in 63 procent van de gevallen te kiezen voor het nepwoord zónder klinkerachtige als mogelijk scheldwoord. Maar ligt dit echt puur aan de afwezigheid van letters als l, r, w en y of speelden er andere factoren?
Om het fenomeen verder te onderzoeken keken Lev-Ari en McKay ook naar afzwakkingen van vulgaire taal. Het Engelse woord ‘damn’ wordt bijvoorbeeld vaak minder erg als je er ‘darn’ van maakt. Dit laatste woord wordt een minced oath genoemd. Inderdaad bleek dat minced oaths vaker een klinkerachtige bevatten.
Franse vloeken
Het lijkt er volgens de onderzoekers dus op dat de letters l, r, w en y een woord minder beledigend kunnen maken. Dit fenomeen kan volgens Lev-Ari en McKay universeel zijn; het zou voor elke taal in de wereld kunnen gelden.
Overigens zijn er volgens de onderzoekers wel degelijk talen waar klinkerachtigen in een vloekwoord zitten. Als voorbeeld noemen ze het Frans (denk aan ‘merde!’ (‘shit!’). Toch kozen ook de Franstaligen in het experiment met de nepwoorden vaker voor de woorden zónder klinkerachtigen als vulgaire taal.
Taalkundige Peter Hagoort van de Radboud Universiteit is niet overtuigd van de studie. “Allereerst zijn er meer dan zesduizend talen in de wereld. Conclusies gebaseerd op zo’n klein aantal zijn wel erg speculatief. Bovendien schrijven de auteurs zelf al dat het Frans niet overeenkomt met het algemene patroon.”
“Verder beweren de onderzoekers dat de afwezigheid van bepaalde klanken in scheldwoorden op iets duiden”, vervolgt hij. “Op wat is voor mij niet erg duidelijk, en al evenmin waarom. Kortom, een magere bevinding met geen verklarende waarde, mijn inziens.”
Nog geen reden dus om spontaan alle vloekwoorden met een l, r, w of y te laten beginnen dus.
Bronnen: Psychonomic Bulletin & Review, Springer via EurekAlert!
Beeld: Steven Puetzer/Getty Images