Een zwart gat op 240 miljoen lichtjaar afstand blijkt een stuk zwaarder te zijn dan gebruikelijk is voor zo’n object.
Elk flink sterrenstelsel lijkt er één in zijn centrum te herbergen: een superzwaar zwart gat, dat miljarden keren zoveel kan wegen als onze zon. Daarbij lijkt een vuistregel op te gaan: de sterren in het middelste deel van het stelsel, de zogenoemde bulge, zijn bij elkaar opgeteld zo’n duizend keer zwaarder dan het zwarte gat.
Maar het stelsel NGC 1277 heeft lak aan die regel, zo blijkt uit nieuw, in Nature gepubliceerd onderzoek. Hier zijn de sterren in de bulge namelijk niet duizend keer, maar slechts 1,7 keer zo zwaar als het zwarte gat. Daarmee weegt het zwarte gat bijna zeshonderd keer meer dan je op basis van bovengenoemde vuistregel zou verwachten.
Daarnaast gaat het sowieso om een extreem zwaar zwart gat: het weegt 17 miljard keer zoveel als onze zon. Ter vergelijking: het zwarte gat in het hart van ons eigen sterrenstelsel, de Melkweg, weegt ‘slechts’ 4 miljoen keer zoveel als onze zon. En het zwaarste zwarte gat dat we kennen, heeft een massa van 21 miljard zonsmassa’s; vergelijkbaar met het exemplaar waar het hier om draait dus.
Buitenbeentje?
De astronomen besloten NGC 1277 aan een nader onderzoek te onderwerpen nadat uit gegevens van de Hobby-Eberly Telescope in Texas was gebleken dat de sterren in het stelsel een ongewoon groot bereik aan verschillende snelheden hadden. In dezelfde data vonden ze nog vijf andere sterrenstelsels waarvoor hetzelfde geldt. Mogelijk herbergen die dus ook te zware zwart gaten in hun centra.
“Als we maar één gigantisch zwart gat hadden gevonden, zou het een buitenbeentje kunnen zijn”, zegt Nederlander Remco van den Bosch (Max-Planck Institut für Astronomie), die het onderzoek leidde. “Maar omdat we er zes gevonden hebben, is het nu de vraag of die hele vuistregel eigenlijk wel bestaat.”
Onderstaand filmpje laat zien hoe het zwarte gat in het midden van NGC 1277 verschillende soorten sterrenbanen beïnvloedt. Eén seconde staat daarbij voor 22 miljoen jaar.
Bronnen: Nature, Astronomie.nl
Beeld: Remco C. E. van den Bosch (MPIA)/Andrew C. Fabian/NASA/ESA