Wetenschappers hebben ontdekt dat de aardmantel veel dynamischer is dan aanvankelijk werd gedacht.  

Hoewel de grond onder onze voeten lijkt stil te staan, leven we op tektonische platen die voortdurend in beweging zijn. Zij worden aangedreven door stromingen in de onderliggende aardmantel, zogenoemde convectiestromen. Geologen zijn nu in staat geweest om deze stromingen nauwkeurig te meten en zij ontdekten dat de aardmantel als een jojo op en neer gaat.

Aardmantel gaat op en neer

In het verleden lag de focus van de wetenschappers op de horizontale beweging van de aardmantel. Hierdoor bewegen tektonische platen langs elkaar heen en bij subductie kunnen er onder meer bergketens, aardbevingen en vulkanen ontstaan. Een verticale convectiestroom binnen de aardmantel, waarbij de stroming richting het aardoppervlak gaat of juist daarvan weg, zou er nauwelijks zijn.

Nieuw onderzoek van wetenschappers van de Universiteit van Cambridge toont echter iets anders aan. De groep gebruikte data van meer dan 2000 gebieden in de wereld, waarmee de verticale convectiestroom in de mantel werd gemeten. De onderzoekers ontdekten zo dat deze beweging veel vaker voorkomt dan voorheen werd voorspeld.

Deze verticale stroming heeft een groot effect op hoe bepaalde delen op aarde er vandaag de dag uitzien. “Hoewel we het hebben over een tijdschaal die voor ons ongelooflijk lang lijkt, gaat het aardoppervlak op en neer als een jojo”, vertelt hoofdonderzoeker Mark Hoggard. “Over een periode van een miljoen jaar, onze standaard meeteenheid, kan de beweging van de mantel ervoor zorgen dat het oppervlak met honderden meters omhoog of omlaag gaat.”

Aardbevingen

Het fenomeen zou volgens Hoggard verklaren waarom er – zoals recentelijk het geval was in het zuidoosten van de Verenigde Staten – aardbevingen kunnen ontstaan in een regio die zich midden in een tektonische plaat bevindt. Deze bevingen zouden dus niet worden veroorzaakt door platentektoniek, maar zijn een gevolg van een opwaartse stroming binnen de aardmantel.

Door het onderzoek, dat gepubliceerd werd in Nature Geoscience, hebben wetenschappers een veel beter beeld gekregen over wat er gaande is in de mantel. En zijn we dus weer een beetje meer te weten gekomen over de werking van onze thuisplaneet.

De aardkern herbergt nog heel wat meer geheimen. Hierover schreven we in KIJK 3/2016, die online te bestellen is – zonder verzendkosten.

Bronnen: Nature, University of Cambridge, ScienceAlert

Beeld: 123rf