Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Het haar van de Weense componist Ludwig van Beethoven onthult een deel van zijn medische achtergrond. Een internationale studie, uitgevoerd door de Cambridge University, heeft het genetisch materiaal van de componist onderzocht om zijn ziektebeeld te schetsen.
Doofheid, darmklachten, leverziekte en een hepatitis B-infectie, dat was het ziektepakket van de wereldberoemde componist Ludwig van Beethoven. Dit blijkt uit een onderzoek dat in het wetenschappelijke tijdschrift Current Biology is gepubliceerd, en waarbij onderzoekers aan de hand van haarplukjes zijn DNA hebben geanalyseerd.
Lees ook:
Doodsoorzaak
Ludwig van Beethoven heeft ondanks zijn doofheid grootse composities geschreven. Hij kreeg rond zijn twintigste te maken met progressieve gehoorschade, wat hem op 48-jarige leeftijd compleet doof maakte. Beethoven kampte daarnaast met chronische darmproblemen en een leverziekte waaraan hij in 1827 overleed.
Er is veel debat geweest over de precieze doodsoorzaak maar vooral de leverziekte, in combinatie met flink alcoholgebruik, werd gezien als hoofdverdachte. De precieze oorzaak is nooit duidelijk geworden, maar een nieuw onderzoek naar het genoom – het geheel van chromosomen – van Beethoven heeft een nieuw licht op deze zaak laten schijnen.
Haarfijn onderzoek
Tijdens het onderzoek zijn acht plukken haar, uit zowel publieke als privécollecties, onderzocht. Eén daarvan bevatte te weinig DNA om bij het onderzoek betrokken te kunnen worden, en twee plukken bleken niet overeen te komen met de andere, waaronder één beroemde pluk die vlak na het overlijden van Beethoven zou zijn bemachtigd. Op basis daarvan is destijds gesuggereerd dat hij aan loodvergiftiging leed, wat een mogelijke factor zou zijn geweest in zijn gezondheidsklachten en zijn gehoorverlies. Na onderzoek is gebleken dat dit plukje haar afkomstig was van een vrouw, en dat eerder gemaakte aannames via deze lok, zoals loodvergiftiging, de prullenbak in konden.
De overige vijf haarlokken gaven geen simpele oorzaak voor Beethovens gehoorverlies, en zijn DNA kon ook niet zijn darmproblemen verklaren. Glutenallergie en lactose-intolerantie (hypothetische oorzaken) waren zeer onwaarschijnlijk, concluderen de onderzoekers aan de hand van het genetisch materiaal. Ze ontdekten wel een aantal significante risicofactoren – DNA-stukken die sterk geassocieerd zijn met de ontwikkeling van een ziekte – voor de leverziekte cirrose. Bovendien vonden ze bewijs voor een hepatitis B-infectie in de laatste maanden voor zijn dood. Het team stelt dat deze infectie de leverziekte wellicht heeft verergerd, en samen met een royale alcoholinname zijn dood heeft veroorzaakt.
Stamboom
Het genoom van Ludwig is ook vergeleken met vijf Belgische afstammelingen van de Van Beethoven-familie. De vijf mannen bezitten allen hetzelfde Y-chromosoom, dat is doorgegeven vanaf de zestiende-eeuwse Aert van Beethoven, die een voorvader van Ludwig was. Alleen blijkt het Y-chromosoom van Ludwig niet te matchen met dat van Aert terwijl dat wel zou moeten.
De onderzoekers geven als mogelijkheid dat er een extra-pair paternity (EPP)-event heeft plaatsgevonden. Dit houdt in dat ergens in de generaties tussen Ludwig en Aert een vrouw zwanger is geraakt van een andere man, wat ervoor heeft gezorgd dat de doorgave van het Y-chromosoom in de familie is onderbroken en dat Ludwig genetisch niet verwant is aan de familie Beethoven. Of dat daadwerkelijk het geval is, en in welke generatie deze EPP-event plaatsvond, is moeilijk te achterhalen, omdat hiervoor het DNA van de andere overleden voorouders nodig is. En van hen zijn helaas geen haarplukken bewaard gebleven.
Bronnen: Current Biology, University of Cambridge, Cell Press via EurekAlert!
Beeld: Joseph Karl Stieler/Wikimedia