Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Mythbuster Ronald Veldhuizen moet diehard fans van de filmreeks Jurassic Park teleurstellen: het is niet mogelijk om DNA van dinosauriërs te halen uit amberfossielen. Sorry.
Tien jaar jong was ik toen ik de dinosaurusfilm Jurassic Park voor het eerst in de bioscoop zag. Ik pieste letterlijk in mijn broek, zo spannend vond ik ’m. Maar wat vooral bleef hangen, was de wetenschap. Het zou namelijk gewoon kúnnen om dinosaurussen te klonen als je eenmaal dino-DNA uit een fossiel had gevonden. Dat wilde ik wel geloven, zelfs tot ver in mijn studententijd als bioloog. Net als veel wetenschappers destijds. Die hadden beter kunnen weten. Want het dino-DNA-idee blijkt altijd flinterdun te zijn geweest, als je het boek Ancient DNA van Elizabeth Jones erop naleest.
Lees ook van Ronald Veldhuizen:
DNA tot leven wekken
Jones laat zien dat de grens tussen fictie en wetenschap eigenlijk meteen al zoek was. De bedenker van Jurassic Park, Michael Crichton, blijkt voor zijn boek geïnspireerd door pure speculatie van wetenschapper George Poinar. Poinar zei in de jaren tachtig tegen kranten dat het mogelijk zou zijn om prehistorisch DNA te vinden en zelfs tot leven te wekken. Zulk DNA zou dan in een speciaal soort fossiel liggen: barnsteen. Dat is versteend boomhars van miljoenen jaren oud, en het bijzondere eraan is dat je er perfect bewaarde insecten in kunt vinden. Insecten-DNA zou mooi zijn, maar als daar een mug tussen zit die net dinobloed heeft gedronken, heb je dus dinosaurus-DNA, was het idee.
En dan komt het: op de dag vóór Jurassic Park in de bioscopen verschijnt, heeft Poinar zijn bewijs. Het is hem gelukt, schrijft hij in Nature, om DNA van een 130 miljoen jaar oude snuitkever uit barnsteen te isoleren; het beestje leefde tegelijk met de dino’s. De timing van de publicatie duidt in elk geval op goede marketing.
Barnsteen-insecten
Goede wetenschap is het waarschijnlijk niet geweest. Britse Onderzoekers van het Natural History Museum proberen later honderden keren achter elkaar DNA uit verschillende barnsteen-insecten te isoleren. Ze vinden he-le-maal niets. Poinar moet een labfout hebben gemaakt, al wil hij dat niet toegeven. De genadeklap komt vele jaren later, in 2013. Zelfs insecten die nog geen honderd jaar in barnsteen liggen opgesloten, bevatten geen noemenswaardig DNA, schrijven biologen in het wetenschappelijke tijdschrift PLOS One.
Sindsdien zijn de meeste onderzoekers gestopt om nog DNA uit fossielen te vissen: het kost geld en het heeft gewoon geen zin. Maar een enkeling probeert het nog stééds: zo sterk is het geloof erin. Tsja, wetenschappers zijn soms net echte mensen. De verleiding van een goed verhaal kan altijd sterker zijn dan de feiten voor zich laten spreken.
Deze column staat ook in KIJK 12/2022.