Wat gebeurde er precies na de inslag van de meteoriet die het einde van het dinotijdperk inluidde? Nieuw onderzoek geeft antwoorden.
Mexico, een kleine 66 miljoen jaar geleden, op een dag als alle andere. Aan de hemel verschijnt plotseling een bol van vuur. Nog geen minuut later slaat een meteoriet een gat in de aarde met een middellijn van 240 kilometer, de Chicxulubkrater. Een inslag die de dinosauriërs – en nog veel meer dieren – de das om deed.
Maar wat gebeurde er nu eigenlijk precies, toen de meteoriet de aarde raakte? En welke veranderingen vonden plaats in de korte periode die volgde? Op deze vragen geven onderzoekers nu gedetailleerd antwoord in een artikel, gepubliceerd in het blad Proceedings of the National Academy of Sciences.
Lees ook:
Piekring
Deze inzichten hebben ze verkregen door – tot een diepte van zo’n 800 meter – te boren in de Chicxulubkrater. Of preciezer gezegd: in de piekring van Chicxulub. Dat is een ring van hoger gelegen gesteente die ongeveer halverwege ligt tussen het centrum en de rand van de krater.
De zogenoemde kern die de onderzoekers naar boven haalden, werd onderworpen aan tal van tests, waaronder geochemische studies en röntgenstraling. Met behulp van deze verkregen informatie en computermodellen reconstrueerden de onderzoekers de gebeurtenis die 66 miljoen jaar geleden plaatsvond.
Zo bleek de piekring enkele minuten na de inslag te zijn gevormd op de zeebodem, aan de rand van het Yucatán-schiereiland. Dit ging als volgt. De meteoriet moet een middellijn hebben gehad van ongeveer 15 kilometer. Je kunt je voorstellen dat de kracht van zo’n inslag behoorlijk moet zijn geweest. Bij zulke extreme krachten gedraagt gesteente zich als een vloeistof. Direct na de inslag is er een spitse berg van gesteente omhooggekomen in het midden van de krater. Vervolgens zakte die berg weer in en golfde het materiaal weg van het inslagpunt. En zo ontstond een ring: de piekring.
325 gigaton
Na de impact zorgde het oceaanwater ervoor dat er een laag puin vormde in de krater. De Amerikaanse geofysicus, Jay Melosh, die niet betrokken was bij de studie legt dit uit aan National Geographic: “Als je een emmer water in een badkuip gooit, blijft het niet direct stil liggen. Het water klotst heen en weer. Bij elke klots die het oceaanwater veroorzaakte werd er materiaal afgezet.” Binnen een uur was de krater al bedolven onder een laag puin.
Ook stukjes steen die de meteoriet de lucht in slingerde, dwarrelden terug op de krater. In totaal werd er zo’n 130 meter puin afgezet in en rondom de krater.
Een opvallende ontdekking was dat er vrijwel geen zwavel in het kratergesteente werd aangetroffen. Dit terwijl een derde van de stenen rondom Chicxulub veel zwavelrijke mineralen bevatten. De inslag blijkt de zwavelhoudende stenen te hebben verdampt. Deze ontdekking is in samenspraak met eerder onderzoek dat uitwees dat er 325 gigaton zwavel vrijkwam bij de inslag.
Maar gezien de zwavel vrijwel geheel ontbrak in het kratergesteente, suggereren de onderzoekers dat er een grotere hoeveelheid de lucht in werd geschoten. Dit gas gedroeg zich vervolgens als een mist die zonlicht blokkeerde. Funest voor veel leven op aarde.
Brand
Niet alleen de mist maakte het de dieren en planten – die de inslag wel hadden overleefd – moeilijk. De energie die vrijkwam bij de inslag, zette het land rondom de krater in lichterlaaie. In de bovenste paar centimeters van de kern ontdekten de wetenschappers dan ook stukjes houtskool. Vermoedelijk overblijfselen van deze branden. Bovendien vond het team in de bovenste laag van de kern peryleen, wat een biomarker is voor schimmels die hout hebben afgebroken.
Hoe deze sporen weer in de oceaan terecht zijn gekomen? Volgens de onderzoekers creëerde de inslag een flinke tsunami die het land uiteindelijk bereikte en de sporen terug mee de oceaan in trok.
Speldenprikje
Een mooi staaltje werk, vindt geoloog en paleontoloog Dennis Voeten van de Uppsala University. “Hoewel de geologische nasleep van een grote meteorietinslag in grote lijnen al vrij goed werd begrepen, presenteren de wetenschappers – waaronder enkele Nederlandse geologen – hier wel de eerste volledige doorsnede van het gesteentepakket dat als gevolg van de beroemdste inslag uit de aardgeschiedenis werd afgezet”, mailt hij. “Hiermee kon een aantal eerdere reconstructies bevestigd en verfijnd worden.”
Voeten vervolgt: “Omdat de bewuste boring een relatief speldenprikje vormt in een complex fenomeen zullen toekomstige onderzoeken nog wel nodig zijn om alle gebeurtenissen en de exacte tijdlijn die ze volgden definitief te herleiden.”
Bronnen: PNAS, National Geographic
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!