Een nieuwe muizenstudie brengt hersencircuits in kaart waarbij een enkel feromoon seksueel gedrag kan stimuleren.

Bijna alle diersoorten lijken gebruik te maken van feromonen, chemische signalen betrokken bij de aantrekking tot een partner. Zo is bij honden bekend dat de mannetjes de loopse vrouwtjes al op flinke afstand kunnen ruiken. Ook vrouwelijke motten geven soort-specifieke feromonen af die dienen als signaal voor mannetjes om ze te kunnen vinden. En zelfs vissen en kreeften lijken onder water feromonen uit te scheiden die de aantrekking tot een partner (onbewust) beïnvloeden.

Onderzoekers hebben recentelijk de rol van een specifiek seksferomoon ontdekt, genaamd darcin. Darcin kan binden aan de hersenen van vrouwelijke muizen, waardoor cellen in het emotiecentrum van het brein de seksuele bereidheid van de muis kunnen beoordelen en haar kunnen helpen met de selectie van een partner. Hierdoor veranderen de hersenen en wordt seksueel gedrag gestimuleerd. En dat alles door maar één eiwit.

Don’t shoot the messenger

Feromonen zijn krachtige berichtgevers die ervoor zorgen dat informatie van de buitenwereld doorgegeven wordt aan het dier. Zo zijn ze, naast het aantrekken van een partner, ook betrokken bij het doorgeven van informatie over eventueel gevaar of voedsel.

In deze studie hebben de onderzoekers de route in kaart gebracht die het feromoon darcin aflegt van de neus naar de hersenen. Hierdoor is het mogelijk om de mechanismen te ontrafelen achter communicatie via geuren, zo schrijven de onderzoekers in vakblad Nature.

Dubbele neus

Normaal gesproken nemen muisjes geuren waar door middel van receptoren in de neus. Deze informatie wordt vervolgens dieper het brein in gestuurd en daar verwerkt.

Feromonen, daarentegen, gedragen zich net wat anders. Een feromoon zoals darcin gaat een interactie aan met een tweede, parallel geursysteem, dat onder andere aanwezig is bij knaagdieren. Eigenlijk heeft de muis dus twee neuzen: eentje voor normale geuren, net zoals bij ons, en eentje speciaal voor de waarneming van feromonen.

Startblokken

Tijdens het onderzoek werden de vrouwelijke muisjes voor 50 minuten blootgesteld aan darcin. En dit worp al snel zijn vruchten af: bijna alle vrouwtjes begonnen zelf ook feromonen uit te scheiden. Bovendien begonnen ze geluid met hoge frequentie te produceren (dat niet door het menselijk oor waargenomen kon worden). Allemaal tekenen dat ze in de starthouding stonden voor ‘de daad’. Overigens hadden zogende moeders geen interesse.

De reden voor dit verschil in interesse ligt waarschijnlijk bij neuronen in de amygdala, het emotiecentrum van het brein. Deze neuronen gaven niet alleen informatie door aan andere hersendelen, maar koppelden info ook aan de interne toestand van het beestje. Geeft ze borstvoeding? Dan is ze niet geïnteresseerd in paren.

Het complexe gedrag dat darcin kan opwekken is dus afhankelijk van de interne toestand van het dier, wat onbewust de seksuele drive kan beïnvloeden. Het kiezen van een partner is dus schijnbaar minder vrijwillig dan je denkt.

Bronnen: Nature, EurekAlert!