Eind mei deden Nederlandse vissers een bijzondere ontdekking: ze hadden een tweekoppige bruinvis gevangen. Had dit beest in zee kunnen gedijen?

Op zee worden maar wat vaak vreemde dingen opgevist, zoals deze onderwatermonsters die in december in Rusland boven water waren gehaald. Maar ook in onze eigen Noordzee zwemmen bijzondere schepsels rond. Zo waren Nederlandse vissers erg verrast toen ze op 30 mei dit tweekoppige zeewezen in hun net vonden.

Siamese tweeling

Het gaat hier om een bruinvis, een kleine walvisachtige die veel voorkomt in Noordwest-Europa. Alleen is dit exemplaar zeer zeldzaam: hij bestaat uit twee hoofden en één romp. Tweelingen komen überhaupt nauwelijks voor bij walvisachtigen, laat staan dat ze met elkaar vergroeid zijn. Deze mannetjes zijn dan ook slechts het tiende bekende geval van Siamese tweelingen bij walvisachtigen.

De vissers die het beest per ongeluk boven water hadden gehaald, deden de bruinvis terug de zee in – die waarschijnlijk wel al dood was toen. Ze waren bang dat het illegaal was om het bijzondere dier te houden, wat jammer is, want nu kan er geen onderzoek naar worden verricht. Gelukkig hadden de vissers wel foto’s gemaakt en daarmee komen wetenschappers alsnog een heel eind.

Overlevingskansen

Dat deze tweekoppige bruinvis pas het tiende bekende geval van een Siamese tweeling is, zegt een hoop over de overlevingskansen. Volgens marien bioloog Guido Leurs, niet betrokken bij het artikel, zijn de overlevingskansen voor zulke ‘mutanten’ buiten de baarmoeder heel klein. “Dat is ook de reden dat, naar mijn weten, deze dieren alleen dood worden gevonden. Zoals de andere artikelen aangeven was deze tweeling echt net geboren en waarschijnlijk snel daarna overleden.”

Dat de tweeling net was geboren, konden wetenschappers aan hun gedeelde staart zien: die was nog niet ‘opgestijfd’. “Een stijve staart is een vereiste voor pasgeboren bruinvissen om goed te kunnen zwemmen”, zegt Erwin Kompanje van het Natuurhistorisch Museum Rotterdam. Kompanje is tevens de hoofdauteur van het artikel over de bruinvis gepubliceerd in Deinsea. “Andere tekenen van hun leeftijd waren een platte rugvin die normaliter snel na de eerste zwemslagen in zee rechtop gaat staan, en haren op de bovenlip die kort na de geboorte uitvallen.”

Twee of een?

Maar is dit nou een bruinvis met twee hoofden of twee bruinvissen met één romp? Dat laatste, schrijft Kompanje. “Siamese tweelingen zijn oorspronkelijk een gewone eeneiige tweeling die in de baarmoeder aan elkaar vergroeid raken. In het geval van de bruinvis is het dus niet één bruinvis met twee koppen, maar zijn het twee bruinvissen die één lichaam delen. Twee individuen dus.”

Bronnen: Deinsea (PDF), New Scientist, Natuurhistorisch Museum Rotterdam

Beeld: Henk Tanis