Bij het horen van een woord hebben mensen al snel een beeld voor zich. En daarin blijken we nu niet uniek te zijn.
“Pas op! Een slang!” Wanneer wij mensen deze zin horen, zijn we direct op onze hoede. Dat komt doordat we gelijk een beeld vormen bij het woord slang, en we weten dat die gevaarlijk kan zijn. Lange tijd werd gedacht dat deze eigenschap uniek is voor mensen, maar wetenschappers van de Kyoto University zijn het daar niet mee eens. Volgens hen kunnen Japanse koolmezen ook gevaar visualiseren na het horen van een bepaalde alarmroep.
Verschillende reacties
De onderzoekers hadden een experiment opgezet met een stok die op een slingerende manier werd bewogen – langs een boomstam omhoog of over de grond. De stok moest dus een slang voorstellen. Op datzelfde moment speelde het team ook verschillende soorten alarmroepen af van Japanse koolmezen.
Opvallend was dat de vogels niet hetzelfde reageerden (of soms helemaal niet) op de stok bij het horen van verschillende soorten alarmroepen. Bovendien reageerden de mezen niet wanneer de stok andere bewegingen maakten, wat aangeeft dat – voordat de vogels een slang in het echt hebben gezien – ze al een beeld ophalen dankzij de specifieke alarmroep. Hierdoor worden ze meer gevoelig voor objecten die op slangen lijken.
Het plaatje zien
Wanneer Japanse koolmezen in het echt een slang tegenkomen, komen de vogels dichterbij, zweven over het roofdier heen en spreiden dan hun vleugels en staart, alsof ze de slang ervan willen weerhouden om aan te vallen. De mezen in deze studie benaderden ook de ‘slang’, maar vertoonden niet hetzelfde afleidingsgedrag.
“Het zou kunnen dat ze realiseerden dat de stok helemaal geen slang was toen ze dichterbij waren gekomen”, zegt Toshitaka Suzuki – een van de onderzoekers. “Deze mezen reageren niet op een uniforme manier op de alarmroepen, maar lijken eerst een beeld op te halen van het gevaar – de slang – en bepalen dan hoe ze hiermee om moeten gaan.”
Niet uniek
Ornitholoog Martijn Hammers (Rijksuniversiteit Groningen), niet bij de studie betrokken, vindt het experiment slim bedacht. “Het is tot nu toe erg lastig gebleken om overtuigend aan te tonen of dieren, net als mensen, een visueel beeld kunnen vormen naar aanleiding van het horen van een alarmroep of signaal van een soortgenoot. Deze studie is de eerste die laat zien dat vogels een visueel beeld van een roofdier kunnen vormen bij het horen van een specifieke alarmroep.”
“Als Japanse koolmezen een visueel beeld kunnen vormen van slangen kunnen ze dit waarschijnlijk ook van andere roofdieren, het principe is namelijk exact hetzelfde als voor slangen. Voor veel dieren geldt dat predatie een van de belangrijkste selectiedrukken is: nieuwe en geavanceerde mechanismen om predatoren te herkennen, om anderen te waarschuwen voor roofdieren en om alarmsignalen te herkennen en interpreteren, zullen dus over het algemeen snel evolueren.”
En gaat dit visualiseren alleen op voor koolmezen en andere vogels? Hammers denkt van niet. “Ik verwacht dat de Japanse koolmees niet uniek is in het kunnen vormen van een visueel beeld bij het horen van een roofdier, maar dat veel meer diersoorten verfijnde mechanismen hebben om elkaar te laten weten dat er gevaar dreigt.”
De onderzoekers publiceerden hun onderzoek in Proceedings of the National Academy of Sciences.
Bronnen: PNAS, Kyoto University via EurekAlert!
Beeld: Kyoto University / Toshitaka Suzuki
Lees ook:
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!
