Door te veel kruisingen tussen kippen en rode kamhoenderen dreigt de genetische diversiteit van die laatste verloren te gaan.

We hebben ontzettend veel te danken aan kippen. Zo eet een Nederlander gemiddeld 210 eieren en zeker 20 kilogram kippenvlees per jaar. Maar voor de wilde oerkip, de rode kamhoen, is het succes van de kip minder goed nieuws. Diens genenpakket, of genoom, dreigt namelijk door een veelvoud aan kruisingen ten onder te gaan aan te veel kippen-DNA. Dat schrijven een onderzoeksteam van de National University of Singapore in PLOS Genetics.

Lees ook:

• Thaise kippen gaan op cannabisdieet
• Kunnen kippen eieren leggen in de ruimte?
• ‘Genetische gemodificeerde kippen leggen medicinale eieren’

Evolutie van de kip

De evolutie van Gallus gallus domesticus, oftewel de gedomesticeerde kip, begon tussen de 10.000 en 3000 jaar geleden in Thailand. De bevolking ging toen rijst verbouwen en dat trok groepjes rode kamhoenderen (Gallus gallus spadiceus) aan. Rondscharrelend tussen die rijstvelden raakten die hoenderen aan de mens gewend en omgekeerd. Door de ruime hoeveelheid voedsel gingen de dieren vervolgens meer eieren leggen en veranderden zo langzamerhand in boerderijkippen.

Ondanks hun verschillen kunnen kippen en rode kamhoenderen nog wel paren en nakomelingen krijgen. Zeker in gebieden waar de dieren volledig vrij rond kunnen scharrelen, zoals in Azië vaak gebeurt. En dat blijkt dus nu een probleem, stellen onderzoekers onder leiding van Franck Rheindt vast.

“Best shockerend!”

Het team onderzocht en vergeleek de genomen van 51 kippen en 63 rode kamhoenderen. Een deel van de exemplaren kwam uit een museum en waren dus al wat ouder. Zo konden de onderzoekers ook de genomen door de tijd vergelijken. Wat bleek? De afgelopen decennia verscheen steeds meer DNA van de kip in het genoom van zijn wilde voorouder. Rheindt en collega’s schatten dat nu 20 tot wel 50 procent van het huidige genenpakket van de rode kamhoen afkomstig is van de kip.

“Dat het DNA van wilde en gedomesticeerde dieren van dezelfde soort in de loop der tijd vermengd raken, is niet zo verrassend”, stelt bioloog en geneticus Manon de Visser van het Naturalis Biodiversity Center en de Universiteit Leiden. “Dat zien we ook bij varkens en wilde zwijnen, bijvoorbeeld. Maar wat mij wél opvalt, is het gevonden percentage van tot wel 50 procent. Dat vind ik best shockerend!”

Ook de downfall van de kip?

En die enorme vermenging is niet best, vervolgt De Visser. “Vergelijk het met honden en wolven: als alle wolven langzaam zouden veranderen in mopshondjes, chihuahua’s en golden retrievers, dan zouden die het waarschijnlijk niet lang uithouden in de natuur. Kippen-DNA is door het fokproces flink af gaan afwijken van het voorouder-genoom. Als wilde kamhoenderen dat DNA vervolgens overerven, zijn ze dus niet meer zo goed aangepast aan hun natuurlijke leefomgeving en kunnen ze zelfs op den duur uitsterven.”

Dat zou ook weer slechts nieuws kunnen zijn voor de kip. Want, zo stellen de onderzoekers, de wilde oerkip dient ook als genetisch reservoir. Dat wil zeggen dat we daaruit kunnen tappen (lees: gericht kruisen) om kippen te verbeteren. Bijvoorbeeld om ze weerbaarder te maken tegen bepaalde ziektes. “De teloorgang van de rode kamhoen kan in het ergste geval dus óók de downfall van de moderne kip, een belangrijke voedselbron voor de mens, kunnen betekenen”, zegt De Visser, die verder zeer te spreken is over de uitvoering van het onderzoek.

Fokprogramma’s

Het is dus essentieel de rode kamhoen te beschermen. Hoe doen we dat? Paringen voorkomen is makkelijker gezegd dan gedaan, zeker in gebieden waar kippen vrij rondscharrelen. “Dat scharrelgedrag is natuurlijk belangrijk voor hun welzijn. Maar het is zeker óók goed een strengere afbakening te creëren tussen wilde en gedomesticeerde groepen. Verder is genetische monitoring van de wilde dieren van belang. Gelukkig bestaan er al wel werkgroepen en fokprogramma’s speciaal voor kamhoenderen.” Hopelijk helpt dit onderzoek het belang van deze initiatieven te onderstrepen.

Bronnen: PLOS Genetics, PLOS News via EurekAlert!

Beeld: Lip Kee/CC BY-SA 2.0

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!