Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
De Nobelprijs voor natuurkunde is toegekend aan Syukuro Manabe, Klaus Hasselmann en Georgio Parisi voor het temmen van chaotische, ingewikkelde systemen zoals het klimaat.
Het weer in Nederland voorspellen lukt een week of anderhalf de toekomst in, dus hoe kunnen we nou iets zeggen over het klimaat voor de hele planeet vangen, een halve eeuw vooruit? De Nobelprijs voor de natuurkunde van dit jaar gaat naar drie onderzoekers die zich specialiseerden in zulke complexe verschijnselen met duizenden factoren die op elkaar inwerken. Dat maakte het Nobelprijscomité vandaag bekend.
Lees ook: Nobelprijs geneeskunde voor onderzoek naar zintuigen
Natuurkundigen Syukuro Manabe (1931) van Princeton University en Klaus Hasselmann (1931) van het Max Planck-instituut voor Meteorologie delen de ene helft van de Nobelprijs. Zij lieten voor het eerst zien hoe hogere CO2-concentraties in de atmosfeer zorgen voor hogere temperaturen op aarde, en hoe je natuurlijke en menselijke invloed op het klimaat kunt onderscheiden.
Het klimaatdeel van de Nobelprijs is een duidelijke boodschap van het Nobelprijscomité aan wereldleiders die binnenkort samenkomen op de VN-klimaatconferentie COP26: “klimaatmodellen rusten op stevige wetenschap”, stelde lid van het Nobelprijscomité Thors Hans Hansson – er is volgens de natuurkundige geen twijfel meer dat de wereld opwarmt door onze CO2-uitstoot. “Al is het natuurlijk de vraag of iemand die dat nog steeds niet doorheeft, zich door ons laat overhalen.”
Chaotische materialen
De tweede helft van de Nobelprijs gaat naar Georgio Parisi (1948) van Sapienza University in Rome. Voor een buitenstaander lijkt hij misschien een vreemd in de bijt, omdat hij niet aan klimaatmodellen werkte. Voor fysici is de link duidelijk: ook Parisi is een specialist in het vinden van orde in enorme, ingewikkelde systemen.
Vanuit een studie aan hoe magnetische atomen op elkaar reageren en zich ordenen, leidde Parisi algemene modellen af voor materialen en netwerken waar duizenden onderdelen op elkaar reageren: zijn werk wordt tegenwoordig ingezet van kunstmatige intelligentie tot biologie, wiskunde en neurowetenschap.
Nobelprijzen
De Zweedse Akademie van Wetenschappen reikt elk jaar zo’n miljoen euro per prijs uit aan topwetenschappers in vijf onderzoeksgebieden. De laatste Nederlandse Nobelprijswinnaar was de chemicus Ben Feringa, die in 2016 de Nobelprijs voor de chemie ontving. De laatste Nederlandse natuurkundewinnaars zijn Gerard ’t Hooft en Martinus Veltman. In 1999 deelden ze de prijs voor hun werk aan het verenigen van elektromagnetisme en de zwakke kernkracht uit de deeltjesfysica.
Bron: Nobelprize.org
Beeld: Niklas Elmehed