Dacht je dat witte haaien een indrukwekkend gebit hebben? Papegaaivissen hebben anders ook enorm sterke tanden. Wetenschappers weten nu het geheim achter dit ‘ijzeren’ gebit.
Stel je het volgende voor: je ligt op een hagelwit zandstrand pal aan een azuurblauwe zee. Boven je hoor je het geruis van palmbomen en ondertussen voel je de zachte poepkorrels van papegaaivissen door je vingers glijden. Wat zeg je, poep? Jazeker, want op het menu van papegaaivissen staat levend koraal en dat wordt in hun ingewanden vermalen en gebleekt, en vervolgens uitgepoept als wit zand. Dat zand spoelt aan op stranden en voilà: je krijgt de prachtige, witte stranden die je in reisgidsen voorbij ziet komen.
Genoeg over de poep van papegaaivissen en terug naar de tanden. Want om koraal te kunnen eten, heb je een oersterk gebit nodig. Hoe papegaaivissen aan hun sterke tanden komen, was lange tijd onbekend. Tot nu, want een groep wetenschappers van verschillende universiteiten heeft met behulp van röntgenstraling onthuld waaruit het gebit bestaat.
Snavel
Papegaaivissen hebben ongeveer duizend tanden die netjes opgesteld staan in 15 rijen. Oude tanden worden voortdurend vervangen door nieuwe, een proces dat ook bij haaien plaatsvindt. Maar wat de bekken van papegaaivissen zo eigenaardig maakt, is dat hun tanden fuseren tot een soort snavel (vandaar de naam).
Fluorapatite
Wat nog veel meer bijzonder is, is de structuur waaruit de tanden bestaan. De wetenschappers onderzochten meerdere papegaaivisgebitten met behulp van de Advanced Light Source (ALS) – een röntgenapparaat dat in het Lawrence Berkeley National Laboratory staat. De ALS kan de oriëntatie van organische kristallen op microscopisch niveau weergeven.
Zo ook bij de tanden van papegaaivissen, die hun sterkte danken aan fluorapatite – een mineraal dat uit calcium, fluor, fosfor en zuurstof bestaat. Verder toonden de analyses dat de fluorapatite-kristallen elk ongeveer 100 nanometer breed zijn en een paar micrometers lang en samen zijn verweven tot sterke bundels. Deze bundels lopen taps toe; onderaan zijn ze 5 micrometer breed en bovenaan nog maar 2 micrometer.
Dankzij deze sterke, geweven structuur zijn papegaaivissen in staat om te kauwen op harde koralen met hetzelfde gemak als wanneer wij een hap van onze boterham nemen. Onderzoekers hopen met deze resultaten nieuwe, sterke materialen te kunnen bouwen die de microstructuur van de papegaaivistanden nabootsen.
Bronnen: ACS Nano, Berkeley Lab, Live Science
Lees ook:
Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!
