Een eencellige parasiet in de hersenen en spieren van wolven zorgt ervoor dat de beesten veel risico’s nemen. In Yellowstone-park raken daardoor steeds meer wolven besmet.

Het klinkt als de plot voor een zombiefilm: minuscule wezentjes die het gedrag van grote roofdieren bepalen. Maar voor wolven in het Amerikaanse Yellowstone-park is het werkelijkheid. Onderzoek van onder andere de University of Montana (VS) laat zien dat wolven die besmet zijn met Toxoplasma gondii meer risico’s nemen en vaker gevaarlijke poema’s opzoeken in plaats van ontwijken.

Lees ook:

• Genetisch mysterie van de reuzenwolf opgelost
• Nee, dit is geen weerwolf
• Picture Perfect: psychedelische parasiet

Ook in de mens

Niet alleen wolven, bijna alle warmbloedige dieren kunnen besmet raken met T. gondii. Ook in mensen kan de parasiet zich prima even huisvesten. Meestal maakt dat ons niet ziek. Gebeurt dat wel, dan noemen we de ziekte toxoplasmose en krijgen we griepachtige klachten. Voor personen met een verzwakt immuunsysteem is een besmetting wel gevaarlijk; zij lopen risico op hersen- en netvliesschade.

Uiteindelijk moet T. gondii wel in een katachtige terechtkomen om zich voort te kunnen planten. Andere dieren vormen dus slechts een tussenstation. In Yellowstone-park zijn de poema’s het eindstation voor de ziektemaker. Normaliter blijven wolven en poema’s zo ver mogelijk uit elkaars buurt. Maar doordat ze op dezelfde prooien jagen, komen ze soms toch in elkaars territorium. Wolven kunnen dan besmet raken als ze snuffelen aan poema-uitwerpselen.

Meer testosteron

Bij ratten en hyena’s is in eerder onderzoek aangetoond dat een besmetting met T. gondii lijdt tot verhoogde producties van dopamine en testosteron. Het is bekend dat te hoge concentraties van deze ‘risicohormonen’ agressief en roekeloos gedrag veroorzaken. Of de parasiet ook het gedrag van wolven beïnvloedt, was nog niet uitgezocht.

Daarom wilden de Amerikaanse biologen dat onderzoeken. Doordat de wolven in Yellowstone al 26 jaar lang nauw gevolgd worden, was dit goed mogelijk. Radiozendertjes registreerden de locaties van 229 wolven en ook het gedrag werd af en toe geobserveerd. Bloed- en DNA-onderzoek liet zien welke wolven de parasiet meedragen.   

Besmette wolf is de baas

Door te volgen waar besmette wolven leven, zagen de biologen dat die vaak in gebieden zwerven waar relatief veel poema’s voorkomen. Dat is natuurlijk logisch, want dan komen ze meer poemapoep tegen waaraan ze snuffelen en hebben ze ook vaker direct contact met geïnfecteerde poema’s. Toch is er meer aan de hand. De wetenschappers merkten namelijk op dat besmette wolven niet meer bang zijn voor poemageur, maar het geurspoor juist durven te volgen. Dat is niet het enige roekeloze gedrag. Een besmette mannetjeswolf verlaat bijvoorbeeld elf keer zo vaak zijn roedel als een gezonde soortgenoot. Een gevaarlijke actie die lang niet elke vertrekkende wolf overleeft.   

Ook merkwaardig: besmette wolven waren wel 46 keer vaker roedelleider dan onbesmette beesten. Het gedurfde gedrag beïnvloedt ook de rest van de roedel. Doordat roedelmaatjes een roekeloze leider blindelings volgens, zullen zij eveneens meer contact hebben met poema’s. Bovendien zullen onbesmette wolven het gedrag van de waaghalzen kopiëren en dus poema’s vaker opzoeken. Zo raken steeds meer wolven besmet. Kortom, er ontstaat een zichzelf versterkend proces dat tot meer en meer besmette wolven en poema’s leidt. Erg handig voor de parasiet.

Invasie van zombiewolven

Toch verwachten de biologen niet dat het aantal besmettingen uit de klauwen zal lopen. Het risicovolle gedrag zorgt er namelijk ook voor dat besmette wolven vaker vroegtijdig sterven. Bovendien gaat de zwangerschap vaker mis als de moeder de parasiet meedraagt. Een invasie van zombiewolven zal er dus niet komen.

Bronnen: Nature communications

Beeld: Michael Semenov / Getty Images

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!