Ansjovissen worden in de val gelokt door grote hoeveelheden plastic in zee die naar lekkere hapjes ruiken.

We hoeven je niet meer te vertellen dat er te veel afval in zee wordt gedumpt. En ook al is het zogenaamde plastic eiland discutabel, dat de zee vol zit met troep is wel een feit. Kunststof nanodeeltjes worden met enige regelmaat teruggevonden in vissen (die wij uiteindelijk ook op ons bord krijgen).

Voorheen werd gedacht dat vissen werden aangetrokken door de vorm en kleuren van plastic stukjes, maar nieuw onderzoek suggereert dat het de geur van plastic is. Die lijkt namelijk op de geur van natuurlijke prooien.

‘Ruikt lekker’

Om tot deze conclusie te komen, hadden de onderzoekers scholen ansjovis blootgesteld aan de geur van plastic. Dat deden ze door plastic kralen drie weken lang in zee te leggen. Vervolgens ‘roerden’ de wetenschappers de plastic stukjes in samples met zeewater, waarna het plastic er weer uit werd gehaald. Op deze manier bleven alleen de geurchemicaliën achter in het water. De ansjovissen werden gefilmd toen ze in het naar plastic riekende water werden gedaan.

Bij het analyseren van de video’s viel het de onderzoekers op dat de vissen op het verontreinigende water reageerden alsof ze schaaldieren roken. Het feit dat er in het water geen plastic stukjes zaten, wijst erop dat de ansjovissen niet op de vormen en kleuren van kunststof reageren, maar echt op de geuren. Daarnaast gebeurde er niks toen er schoon plastic bij de vissen werd gegooid.

Zwavelgeur

Hoe dit kan? In de zee wordt plastic snel bedekt met algen die zwavelverbindingen vrijgeven. Die geur lijkt sterk op de geur van krill; het favoriete hapje van ansjovissen. Dit laat zien dat vissen niet alleen plastic deeltjes inslikken als ze het in zee tegenkomen, maar er zelfs actief naar op zoek gaan.

Volgens ecotoxicoloog Martina Vijver (universiteit Leiden) komt het bij meerdere zeedieren voor dat het laagje met microbes en algen (biofilm) erg aantrekkelijk is en tot eten aantrekt. “Zo hebben wij bij water-pissebedden gezien dat ze sterk reageren op de kwaliteit van de biofilm die ze eten; door vervuiling verandert die samenstelling waardoor de pissebedden verminderde kwaliteit voedsel krijgen en hun groei wordt geremd.”

Watervlo-embryo’s

Onderzoek uit Leiden – onder andere uitgevoerd door Vijver – doet daar nog een schepje bovenop. Zij vonden micron- en nanodeeltjes plastic terug in de ogen en bloedbaan van de larven van zebravisjes. En onlangs troffen ze deze kleine deeltjes zelfs aan in watervlo-embryo’s.

“Tot nu toe is onderbelicht gebleven dat plastic verweert tot kleine of zeer kleine deeltjes op de micron- en nanoschaal”, zegt Vijver. “Ze zweven als een suspensie door de waterkolom en bezinken uiteindelijk op de bodem van een meer of de oceaan. De omvang van de plasticvervuiling, en de kans dat dieren plastic binnenkrijgen, op andere manieren dan alleen via het voedselkanaal, is dus veel groter dan gedacht.”

Gelukkig zijn er al een hoop initiatieven om deze troep uit de oceanen te halen. Zo kwam Boyan Slat een paar maanden terug nog met een nieuwe aanpak, waarmee hij hoopt in 5 jaar tijd de helft van de Great Pacific Garbage Patch – de plasticsoep tussen Hawaii en Californië – te kunnen opruimen.

Bronnen: Proceedings of the Royal Society, Aquatic Toxicology, New Scientist, The Guardian

Beeld: ANP

Lees ook:

• Boyan Slat ontwikkelt nieuwe aanpak voor plasticsoep
• ‘Dat enorme plastic eiland is een mythe’
• Biologen vissen gigantische scheepsworm op

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer (geen verzendkosten). Abonnee worden? Dat kan hier!