Klein, groter, grootst… Tot nu toe is bijna alle kennis over menselijk gedrag gebaseerd op afzonderlijke, kleinschalige experimenten met studenten. Reden voor psychologen om met een intensievere samenwerking hun aanpak drastisch op te schalen. En niet zo’n beetje ook. Ze laten zich inspireren door megaprojecten in de natuurkunde, meer precies: door de deeltjesversneller van CERN.

Een portretfoto van een dertigjarige vrouw met gestyled haar vult het beeldscherm. De vraag aan de proefpersoon achter de computer: hoe verantwoordelijk is deze persoon? Behoorlijk, misschien wel. Daarna volgt de foto van een man ergens in de twintig. Zijn haar zit nogal warrig en hij kijkt wat glazig. En kijk, hij krijgt een iets lagere verantwoordelijkheidsscore. Zo op het eerste gezicht is dit typisch psychologieonderzoek; zo onderzoeken wetenschappers menselijke vooroordelen.

Psychological Science Accelerator

Maar met dit experiment is iets bijzonders aan de hand. Waar normaal gesproken een tiental studenten achter een computer in een universiteitslokaal zo’n serie mensen beoordeelt, doet nu een groep van 7000 mensen verspreid over de hele wereld mee aan de proef. De deelnemers zitten achter het scherm in landen als Iran, China, Servië, Zweden, Griekenland, Brazilië, en ook Nederland. Diversiteit is troef: veel eerder psychologieonderzoek vond plaats onder enkel hoogopgeleide, westerse studenten.

Deze megastudie is nog maar het startschot van iets nóg groters: de zogeheten Psychological Science Accelerator (PSA). In de pers zeggen de bedenkers dat dit moet uitgroeien tot niet minder dan “het CERN van de psychologie”. Pardon, CERN? Die organisatie met die deeltjesversneller in Zwitserland, waarmee het Higgs-boson werd ontdekt? Wat zien psychologen nou in hardcore-natuurkunde? Veel, zo blijkt. Niet de natuurkunde zelf, maar de manier waarop CERN-fysici krachten bundelen is interessant: de neuzen van grofweg 12.000 onderzoekers die allemaal dezelfde kant op staan om grote wetenschappelijke vragen te beantwoorden.

Dit is het begin van het artikel ‘Deeltjesversneller voor de ziel’ te vinden in KIJK 5/2020. Deze editie ligt in de winkel vanaf 16 april tot en met 21 mei.

Meer informatie:

• Psychological Science Accelerator
• The Psychological Science Accelerator. Advancing psychology through a distributed collaborative network
• Scientific American: Near Real-Time Studies Look for Behavioral Measures Vital to Stopping Coronavirus

Tekst: Ronald Veldhuizen

Beeld: Michael Hoch/CERN

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!