Hoe is het grillige verloop van de seizoenen in Game of Thrones te verklaren? Op dat vraagstuk hebben astronomen zich nu ook gestort.

“Winter is coming!” Dat is al tijden het motto van House Stark in de tv-serie Game of Thrones en de boekenreeks van fantasyschrijver George R.R. Martin. Maar wanneer zo’n winter nou precies komt en hoe lang hij vervolgens duurt, dat is iets waar de bewoners van Westeros geen idee van hebben. Al heel wat aardse astronomen hebben geprobeerd te verklaren wat de seizoenen in de serie dan zo onvoorspelbaar en onregelmatig maakt. In een nieuw artikel vegen de Duitse astronomen Florian Freistetter en Ruth Grützbauch die verklaringen echter allemaal van tafel. Om vervolgens te komen met een theorie die volgens hen wél volstaat.

Botsing tussen planeten

Eerdere astronomen die zich op het probleem van de onvoorspelbare winters in Game of Thrones stortten, probeerden het met een stelsel van één planeet met twee sterren. Daarbij zijn er in de basis twee stabiele mogelijkheden: ofwel de planeet beschrijft een baan rond een van de twee sterren, ofwel hij beschrijft een enorm wijde baan rond beide sterren tegelijk.

In beide gevallen krijg je echter niet het soort grillige seizoenswisselingen waar we naar op zoek zijn. Verzin je een planeetbaan waarbij dat wél het geval is, dan levert dat helaas geen stabiele situatie op. Dan belandt de planeet al snel in een van de sterren of wordt hij het planetenstelsel uit geschoten. Daardoor is er op zo’n planeet te weinig tijd om leven zich te laten ontwikkelen tot het niveau dat is te zien in de tv-serie.

Vulkaanuitbarstingen

Een andere mogelijke verklaring is dat de hoek van de as van de Game of Thrones-planeet steeds varieert. Dat zou inderdaad ertoe leiden dat de seizoenen niet meer even lang duren. Om die hoek snel en drastisch genoeg te laten veranderen, zo schrijven Freistetter en Grützbauch, is echter bizar veel energie nodig. Zoveel, dat die alleen voorhanden is als er bijvoorbeeld een botsing met een andere planeet plaatsvindt. Maar zo’n botsing zou dan weer de hele planeetbevolking uitroeien. En hoewel George R.R. Martin erom bekend staat niet al te zuinig om te springen met zijn personages, zou dat zelfs hém waarschijnlijk te ver gaan.

Nog weer andere scenario’s stellen vulkaanuitbarstingen verantwoordelijk voor de ‘winters’ waar de planeet mee te kampen heeft. Inderdaad kan de as die een vulkaan de lucht in blaast de temperatuur doen dalen, dus op zich is dat niet zo’n gekke gedachte. Maar, zo schrijven de twee Duitse astronomen: “Als Westeros al millennialang wordt geplaagd door enorme vulkaanuitbarstingen, zou dat toch iemand moeten zijn opgevallen.”

Twee zonnen

Hoe zit het dan wel volgens Freistetter en Grützbauch? Zij keren terug naar het idee van een planeet met twee sterren, maar vonden een stabiele oplossing die hun voorgangers over het hoofd hadden gezien. Ze baseren zich daarbij op het Sitnikov-probleem, bedacht door de Russische wiskundige Kirill Sitnikov in 1961. Hierbij beschrijven twee sterren banen rond hun gemeenschappelijke massamiddelpunt. Plaats je vervolgens een planeet in datzelfde massamiddelpunt, dan zal die op en neer gaan bewegen.

Zo krijg je seizoenen, want: hoe verder de planeet van de sterren vandaan beweegt, hoe kouder het wordt. En het mooie is dat die op en neer gaande beweging geen vaste duur heeft. Een korte winter gevolgd door twee lange, of drie korte, een mediumlange en dan een héle lange – het kan allemaal.

Wel zou je verwachten dat je vanaf zo’n planeet twee zonnen ziet, terwijl er in de tv-serie altijd maar een zon aan de hemel staat. Het kan echter zo zijn, stellen Freistetter en Grützbauch, dat een van beide al is opgebrand en dus geen licht meer geeft. Gevolg: de bewoners van de Game of Thrones-planeet zien alleen de andere ster.

Mike Merrifield, als astronoom verbonden aan de Universiteit van Nottingham, noemt de verklaring van zijn Duitse collega’s elegant. Wel plaatst hij er een kanttekening bij. Volgens hem zouden de astronomen van Westeros in zo’n stelsel toch in staat moeten zijn om de beweging van hun planeet te voorspellen – in elk geval voor de nabije toekomst. “Daardoor zouden ze ook vrij goed de eerstvolgende winter zien aankomen.”

Veranderlijke ster

Merrifield geeft dan ook de voorkeur aan de verklaring die hij zelf een paar jaar geleden opperde: dat de planeet een baan beschrijft rond een veranderlijke ster, die het ene moment heter is dan het andere:

Freistetter en Grützbauch schuiven die mogelijkheid terzijde omdat zo’n ster zijn planeten zou overspoelen met gevaarlijke straling. Volgens Merrifield zou een voldoende dikke dampkring een planeet daar echter best tegen kunnen beschermen. “Of misschien zijn er wel variabele sterren die zulke straling niet afgeven. We begrijpen zulke sterren nog niet goed genoeg om die mogelijkheid uit te kunnen sluiten.”

Wie er uiteindelijk gelijk heeft? Waarschijnlijk geen van beide. Martin heeft in het verleden namelijk al verschillende keren gezegd dat er geen wetenschappelijke verklaring is voor de seizoenen op zijn zelfbedachte planeet. Wat er dan wél achter zit, blijkt misschien in het laatste seizoen van de tv-serie, dat volgend jaar wordt uitgezonden. Zo niet, dan biedt het laatste boek misschien uitkomst. Helaas is de verschijningsdatum daarvan net zo lastig te voorspellen als de volgende winter in Westeros.

Bron: ArXiv.org

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!