Onderzoekers zijn erin geslaagd in het lab een model van een menselijk embryo met kloppende hartcellen te ontwikkelen. Vier vragen over deze primeur beantwoord.

1) Wat is het nieuws?

Het is een groep van Britse en Amerikaanse wetenschappers, onder leiding van de ontwikkelingsbioloog Magdalena Żernicka-Goetz van de Universiteit van Cambridge, gelukt om een synthetisch menselijk embryo te maken van stamcellen. Dus zonder dat er een ei- of spermacel aan te pas kwam. Het is de eerste keer dat dit is gelukt.

Żernicka-Goetz en haar collega’s presenteerden de resultaten dit weekend op het jaarlijkse International Society for Stem Cell Research-congres in Boston. Het model bootste kloppende hartcellen na, die in een echt embryo op dag 23 ontstaan, en bevatte sporen van bloed, iets wat normaliter in de vierde week van ontwikkeling verschijnt.

Lees ook:

• Moeten we embryo’s in het lab kweken toestaan?
• Muizenembryo uit stamcellen gemaakt

2) Hoe kreeg het team dit voor elkaar?

Details zijn niet bekend, omdat het onderzoek nog moet worden gepubliceerd in een wetenschappelijk tijdschrift. Wat we wel weten, is dat de structuren in het lab zijn gekweekt uit embryonale stamcellen. Die zijn uit een embryo van slechts enkele dagen oud gehaald en kunnen zich nog ontwikkelen tot elk type cel.

Vervolgens heeft het team de stamcellen samen met een cocktail aan stoffen overgebracht in een ronddraaiende kweekfles, die fungeerde als een soort kunstmatige baarmoeder. Er was geen sprake van hersenontwikkeling, en de structuren misten ook voorlopers van de placenta en de dooierzak, die cruciaal zijn voor het sturen van de embryonale ontwikkeling. Uit dit model zal dan ook nooit een volgroeide baby kunnen ontstaan, benadrukken de onderzoekers.

Thank you so much, Helen! It is important to stress that these are not synthetic embryos, but embryo models and our research isn’t to create life, but to save it. I hope the paper will come out soon and all will be much clearer. https://t.co/puSEzNINpK

— Magdalena Zernicka-Goetz ?? (@ZernickaGoetz) June 15, 2023

3) Waarom willen we dit?

Het korte antwoord is: kennis vergaren. Met menselijke embryomodellen hopen wetenschappers meer te kunnen leren over zaken als miskramen, ivf, nieuwe voortplantingstechnieken of genetische ziektes. Ook is het synthetische embryomodel interessant voor onderzoek naar de black box van de menselijke ontwikkeling: de periode tussen de veertiende en achtentwintigste dag waarin het embryo nog niet zichtbaar is op echo’s – maar waarin wel veel mis kan gaan.

4) Hoe staat het met de regelgeving?

Sinds 2002 heeft Nederland de Embryowet, waarin staat dat het niet is toegestaan om een eicel speciaal voor onderzoek met een zaadcel te bevruchten, dus zonder dat het ooit bedoeld is voor een zwangerschap. Wat wel mag, is onderzoek verrichten op zogeheten restembryo’s, oftewel bevruchte eicellen gedoneerd door koppels die ze niet meer nodig hebben.

Maar doordat de ontwikkelingen op dit gebied elkaar in hoog tempo opvolgen, loopt de wetgeving achter. Zo valt er in de Embryowet niks te lezen over het gebruik van synthetische embryo’s of embryomodellen voor wetenschappelijk onderzoek. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is dan ook bezig met een aanpassing van deze wet.

Bronnen: The Guardian (1), (2), ScienceAlert, BNR

Beeld: iStock / Getty Images

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!