We zitten door het coronavirus nog wel even thuis, en dat rondje door de wijk kennen we nou wel. Verruim je horizon met deze virtuele rondleidingen bij vijf baanbrekende onderzoekslabs.

Lees ook:

• Vijf hotspots voor fossielen in Nederland
• Tijdlijn: quantum-mijlpalen

CERN’s Large Hadron Collider

Na de vondst van het Higgs-deeltje in 2012 is deze deeltjesversneller een publiek begrip geworden. Toch is er ondanks de vele open dagen van moederorganisatie CERN niet veel kans om de 27 kilometer lange LHC op 100 meter onder Genève van dichtbij te zien. Hier racen sets protonen en soms zelfs complete atoomkernen lood met bijna de lichtsnelheid door de versneller, tot ze bij één van de gigantische meetinstrumenten op elkaar knallen. Hier willen natuurkundigen achterhalen hoe de meest elementaire bouwstenen van de materie zich gedragen, en of er méér bestaat dan de bekende deeltjes uit het standaardmodel.

Race een rondje mee in de versneller met deze rondleiding.

South Pole Telescope

Het is dé locatie op aarde als je de nagloeiende microgolfstraling van de oerknal wilt zien: de Zuidpool. Daar staat vlakbij het onderzoeksstation Amundsen Scott de South Pole Telescope, een gespecialiseerde radioantenne die microgolfstraling uit het heelal opvangt. Op 2,8 kilometer boven zeeniveau is de atmosfeer daar ijl en, dankzij de kou, bijna vochtvrij – ideale condities om microgolven op te vangen. En tijdens de poolnacht heb je ook al geen last van radiostraling van de zon. Nadeel: geen open dagen.

Virtueel op bezoek dan maar.

Fusie-experiment ITER

In tegenstelling tot CERN is het internationale fusie-experiment ITER vlakbij de Zuid-Franse stad Aix-en-Provence niet geïnteresseerd in de diepe geheimen van materie, maar in het nabootsen van het kernfusieproces in het hart van de zon. Vanaf 2025 moet deze 30 meter hoge en brede tokamak (een donutvormig vat) waterstofkernen bij 150 miljoen graden samensmelten tot helium – en voor het eerst meer hitte leveren dan er nodig is om de fusiereactie aan de gang te houden. ITER opent twee keer per jaar de deuren voor een open dag met een beperkt aantal plaatsen.

Via deze uitgebreide site met 3D-dronebeelden kun je er elke dag rondkijken.

Super Kamiokande

Zowat elk natuurkunde-experiment is er om zicht te krijgen op iets ongrijpbaars, maar Super Kamiokande in de oude Mozumi-mijn onder de Japanse berg Ikeno zit echt in de buitencategorie. Deze ondergrondse detector kijkt naar de extreem, en dan hebben we het echt over extreem, zeldzame gevallen dat een neutrino uit de zon op een atoom in het waterbasin van Super Kamiokande knalt en zich verraadt met een lichtflits. Neutrino’s ontstaan in ontzaglijke hoeveelheden in het centrum van de zon en zijn een razend interessante maar lastig te vatten boodschapper uit extreme gebeurtenissen in het heelal. Hoe lastig te vatten? Elke seconde glippen er zo’n honderd miljard van die spookdeeltjes ongemerkt door een van je vingertoppen; en tijdens je hele leven zullen er maar drie echt botsen met een atoom in je lichaam. Opdat u maar weet hoe gevoelig en zuiver de apparatuur van Super Kamiokande is.

Duik de oude mijntunnels in en ontdek Super Kamiokande.

Zwaartekrachtsgolfdetector LIGO

Als neutronensterren en zwarte gaten op elkaar knallen, schokt de ruimte als een plumpudding. Dat zichtbaar maken is een heidens karwei, met laserbundels die in kilometers lange vacuümbuizen op en neer kaatsen tussen trillingsvrije spiegels. Je loopt, kortom, niet zomaar even binnen bij de Amerikaanse zwaartekrachtsdetector LIGO of zijn Europese broertje VIRGO. Hopelijk krijgt de toekomstige Einstein Telescope uitgebreide open dagen; die geavanceerde gravitatiegolfmeter wordt misschien aangelegd onder de Zuid-Limburgse mergel.

Tot die tijd doen we het met deze virtuele rondleiding bij de LIGO-sites Livingston en Hanford.

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!