Mieren zijn een kei in files uit de weg gaan. Hoe? Door toe te kijken hoe hun soortgenoten het harde werk verrichten.

“Kom nou eens met je luie kont van die bank af!” Een zin die je je vader of moeder ongetwijfeld een keer hebt horen zeggen toen je nog thuis woonde. Luiheid wordt eigenlijk altijd als iets slechts gezien, maar nu hebben onderzoekers van het Georgia Institute of Technology ontdekt dat laksheid ook erg nuttig kan zijn. Tot die conclusie kwamen ze, nadat ze een groep vuurmieren hadden bestudeerd.

Lees ook: Geheim achter deze bizarre mierentoren ontrafeld

IJverig, maar lui

Vuurmieren zijn pientere insecten. Ze kunnen overstromingen overleven door snel een drijvend vlot te vormen, met de koningin veilig in het midden, en ze zijn een kei in torens bouwen. Ook graven ze binnen no time een tunnel die naar het mierennest leidt.

Afgaande op wat hierboven staat, verwacht je dat de kleine beestjes erg ijverig te werk gaan. Maar nieuw onderzoek suggereert het tegenovergestelde: mieren zijn best wel lui en dat is nog nuttig ook.

Te veel koks in de keuken

De onderzoekers kwamen tot deze conclusie toen ze dertig vuurmieren observeerden die in een glazen bak tunnels aan het graven waren. Het viel hen op dat 30 procent van de mieren 70 procent van het zware werk deed. Sommige mieren verrichtten erg weinig werk of deden zelfs helemaal niks.

Pas toen de harde werkers uit de bak werden gehaald, begonnen een aantal luilakken een tandje bij te zetten. Het lijkt er dus op dat bedrijvigheid een vastgelegde rol is voor de mier, een soort functieomschrijving: harde werker.

Het team creëerde computermodellen met gesimuleerde mieren en ontdekte dat dit systeem van ‘selectieve luiheid’ de mieren in staat stelt om sneller diep te graven. Hun methode vermindert de kans op opstoppingen in de tunnel. Of zoals The Washington Post het verwoordt: de mieren hebben het eeuwige probleem van te veel koks in de keuken opgelost. En dat is erg nuttig als je snel te werk moet gaan.

Entomoloog Tim Möhlmann (Wageningen University and Research) noemt het onderzoek dat in vakblad Science staat gepubliceerd erg interessant. “Het was al bekend dat een groot deel van een mierenkolonie lui is. Normaal is dit zelfs ongeveer 50 procent van alle mieren in een kolonie. Het huidige onderzoek laat ook zien dat het niks doen, naast de functie als buffer, ook een functie heeft om het graaf-/constructiewerk soepel te laten verlopen.”

Filebestrijding

Dezelfde strategie van selectieve luiheid kan ook worden toegepast op robotzwermen bij rampenbestrijding, menen de onderzoekers, zoals wanneer meerdere robots toegang proberen te krijgen tot een verwoest of ingestort gebouw. Bovendien zal deze manier van werken ook kunnen worden toegepast op menselijke teams die samenwerken aan een project.

Möhlmann: “Het blijft bijzonder dat we nog steeds heel veel kunnen leren van deze kleine insecten, en dat we hun efficiënte manier van werken kunnen gebruiken om onze eigen technologie, zoals zwermrobots, beter te ontwikkelen. Dit efficiënter werken kan blijkbaar al worden bereikt door relatief simpele regels in te stellen, die vervolgens leiden tot dit complexe gedrag.”

Mij lijkt het vooral nuttig als mensen zich selectief lui gaan gedragen op de weg: dreigt er ergens een opstopping te komen in een tunnel, dan moet een deel van de weggebruikers gewoon omdraaien, zodat de rest door kan rijden.

Bronnen: Science, The Washington Post, Popular Mechanics

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!