Tragisch maar waar: Cassini heeft nét zijn twintigste verjaardag niet gehaald. Negentien jaar en elf maanden oud is het onbemande ruimtescheepje geworden, maar nu is het feest toch echt over. Gelukkig heeft de sonde daarvóór wel heel wat fraaie plaatjes geschoten van de gasplaneet, zijn ringen en zijn manen. Een selectie.

1) Duistere kant

Deze foto – of eigenlijk: deze samenstelling van 165 foto’s – laat Saturnus van een onbekende, duistere kant zien. De normaal beige gekleurde planeet ziet er hier zo donker uit omdat Cassini zich op het moment dat de opnames werden geschoten in de schaduw van de gasplaneet bevond. Hierdoor is het ringenstelsel erg goed te zien. Zo goed zelfs dat deze foto’s het bestaan van enkele nieuwe zwakke ringen aan het licht brachten.

2) Poolorkaan

Wij vinden onze Noordpool al onherbergzaam gebied, maar die van Saturnus is nog een stukje extremer. Daar woedt namelijk een orkaan met een middellijn van 2000 kilometer (een derde van het oppervlak van China) met snelheden tot 150 meter per seconde. Dat er iets gaande was, ontdekte het ruimtescheepje Voyager 2 al in 1981. Vervolgens moest Cassini meer details vastleggen. De eerste jaren na aankomst was het noordpoolgebied echter nog in schaduwen gehuld. Pas na 2009 viel het zonlicht erop en kon de storm in zijn volle glorie worden vastgelegd. Overigens wel een klein dompertje: de spectaculaire kleuren op deze foto zijn niet echt. Er werden beelden gemaakt bij drie verschillende golflengtes, die vervolgens elk een eigen kleur kregen toegewezen: groen, blauw en rood.

3) Rakelings

Uiteraard kun je geen bezoekje brengen aan Saturnus zonder de beroemde ringen rond de planeet aan een uitgebreid onderzoek te onderwerpen. Deze foto maakte Cassini in 2008, van een afstand van 574.000 kilometer. Sindsdien heeft de sonde de ringen echter van een stuk dichterbij gezien. Afgelopen april kreeg hij namelijk een nieuwe baan, die door de opening tussen de planeet en het ringenstelsel gaat. En daarbij zat er een afstand van slechts 320 kilometer tussen het ruimtescheepje en de zichtbare rand van de binnenste ring.

4) Streepjescode

Het meest opvallende op deze foto van de Saturnus-maan Enceladus zijn wel de vier blauwe krassen op het zuidelijk halfrond, ontdekt door Cassini in 2005. Rond de circa 130 kilometer lange krassen zijn temperaturen gemeten tot -116 graden Celsius. En dat mag warm heten, want op de rest van Enceladus wordt het ’s middags niet warmer dan -198 graden. In het gebied zijn ook af en toe pluimen waar te nemen die per seconde honderden kilo’s waterdamp en andere stoffen duizenden kilometers de hoogte in spuiten. Dat materiaal zou afkomstig zijn uit een extreem zoute en zure oceaan van vloeibaar water, enkele tientallen kilometers onder het ijs.

Het enige dat ons nog rest te zeggen na het zien van deze beelden is: Bedankt Cassini!

Tekst: Jean-Paul Keulen

Deze beelden zijn afkomstig van het beeldverhaal ‘Om door een ringetje te halen’ te vinden in KIJK 9/2017.

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer. Abonnee worden? Dat kan hier!