Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
Euclid heeft zijn bestemming bereikt. Het duurt nog een paar maanden voordat hij uitgebreid data gaat verzamelen. Toch zijn de eerste testfoto’s al gemaakt.
Na een reis van vier weken is de nieuwste satelliet van de Europese ruimtevaartorganisatie (ESA) aangekomen bij het tweede Langrangepunt (L2). Daar zijn ook andere bekende satellieten te vinden, zoals NASA’s James Webb-ruimtetelescoop en ESA’s Gaia-ruimtetelescoop. Hoewel het nog een paar maanden duurt voordat Euclid volledig gekalibreerd en klaar voor gebruik is, zijn de eerste testfoto’s al aangekomen op aarde.
Euclids missie
Het heelal bestaat slechts voor 5 procent uit zichtbare objecten. De rest is donkere materie (27 procent) en donkere energie (68 procent). Deze componenten beïnvloeden de beweging en spreiding van zichtbare materie maar zenden zelf geen licht uit, en absorberen ook geen licht. Het is wetenschappers daarom nog niet gelukt om deze elementen direct te observeren; ze weten dan ook niet wat deze componenten zijn. Euclid gaat in zes jaar tijd de nauwkeurigste en grootste 3D-kaart van het heelal maken. Hiermee hoopt de ESA (indirect) meer te weten te komen over die mysterieuze donkere componenten. Hier lees je hoe dat werkt.
Even schrikken
Euclid heeft twee instrumenten waarmee het opnames van het heelal gaat maken. Een daarvan is het VISible-instrument (VIS) en dat zal met zichtbaar licht superscherpe beelden maken van miljarden sterrenstelsels. Zo maakt Euclid een uitgebreide kaart van het heelal maar kan ook de vorm van sterrenstelsels worden gemeten. Op de testfoto’s van VIS (hieronder) zijn sommige stelsels duidelijk te zien, maar er zijn ook veel vage vlekken. Na kalibratie zullen ook deze scherp in beeld komen.
Toen VIS voor het eerst werd aangezet schrok het Euclid-team even: een lichtpatroon vervuilde de beelden. Vervolgonderzoek wees uit dat er wat zonlicht de telescoop binnensloop, waarschijnlijk door een kleine opening. Maar dit licht bleek alleen bij specifieke oriëntaties te worden opgevangen. Door die bepaalde hoeken te vermijden kan VIS zijn missie gewoon vervullen.
3D-kaart
Het tweede instrument is de Near-Infrared Spectrometer and Photometer (NISP). Deze heeft een dubbele rol: sterrenstelsels vastleggen in infrarood licht en de hoeveelheid licht meten die ze op verschillende golflengtes uitzenden. Die tweede rol maakt het mogelijk om te bepalen hoe ver weg elk sterrenstelsel staat.
Het Euclid-team zal die informatie over de afstand combineren met de vorm van sterrenstelsels, zoals gemeten door VIS. Met die combinatie kunnen astronomen in kaart brengen hoe stelsels over het heelal zijn verdeeld en hoe deze verdeling in de loop van de tijd verandert. En dat moet uiteindelijk een 3D-kaart opleveren met informatie over de geheimzinnige donkere materie en donkere energie.
Deze eerste foto’s zijn dus nog vroege testopnames. Hiermee controleert het Euclid-team de instrumenten en bepaalt het hoe de telescoop moet worden afgesteld. Deze testfase zal een paar maanden duren.
Bronnen: ESA
Beeld: ESA/Euclid/Euclid Consortium/NASA, CC BY-SA 3.0 IGO