Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!
De dood van een zonachtige ster is versneld dankzij twee of misschien zelfs drie sterren, ontdekten sterrenkundigen met behulp van de James Webb Space Telescope.
Toen de Amerikaanse president Joe Biden op 11 juli de eerste kleurenfoto’s van de James Webb Space Telescoop presenteerde, zat daar ook een plaat tussen van de Zuidelijke Ringnevel. De planetaire nevel ontstond toen een stervende zonachtige ster geleidelijk zijn buitenste lagen afstootte, waardoor zich een gloeiende, kleurrijke schil van gas en stof vormde. Toen hij veel van zijn massa had verloren, werd de ster een witte dwerg.
De foto is niet alleen een lust voor het oog, maar heeft ook een internationaal team van sterrenkundigen geholpen meer te weten te komen over de dood van de zonachtige ster. En die was rommelig.
Lees ook:
Dubbelster in de nevel
De ster waar het allemaal om draait, bevindt zich op een afstand van 2000 lichtjaar (zo’n 18.934.560.000.000.000 kilometer) van de aarde. Hij was bijna drie keer zo groot als onze zon, alleen veel jonger, slechts 500 miljoen jaar oud.
Op de plek waar de gasschil ontstond en zich steeds verder uitbreidde, bleef dus een witte dwerg achter met ongeveer de helft van de massa van de zon, maar bijna dezelfde grootte als de aarde. Dit is de centrale ster van de nevel (links op de James Webb-foto). In het middel is een helderdere ster te zien die samen met de witte dwerg een dubbelstersysteem vormt; de hemellichamen cirkelen om een gemeenschappelijk zwaartepunt.
Alleen klopte er iets niet, merkte het team van bijna zeventig astronomen op toen het probeerde te achterhalen hoe de nevel aan zijn typische vorm komt. Het gas en stof worden namelijk in heel specifieke richtingen geslingerd, en daar kunnen de twee sterren in het midden samen niet voor hebben gezorgd. Er moeten begeleidende sterren in de ‘buurt’ zijn die hiervoor verantwoordelijk waren.
Metgezellen
En dat blijkt inderdaad het geval te zijn, schrijven de onderzoekers nu in Nature Astronomy. Op de beelden van Webb is een reeks spiraalvormige structuren te zien die vanuit het midden naar buiten bewegen. Deze concentrische bogen ontstaan als een begeleidende ster in een baan rond de centrale ster draait, terwijl deze massa verliest. Een ander metgezel, eveneens zichtbaar op de foto, staat wat verder weg.
Tot slot vonden de astronomen, toen ze een 3D-reconstructie van de nevel maakten met behulp van Webbs gegevens, gekke uitsteeksels. Die ontstaan wanneer een hemellichaam materie wegslingert, en schieten vervolgens weg in allerlei richtingen. Mogelijk duidt dit op een interactie tussen drie sterren in het centrum.
Volgens de onderzoekers wijzen deze bevindingen erop dat het stersysteem dat tot de Zuidelijke Ringnevel heeft geleid ten minste vier sterren bevatte. En dat maakt dat de dood van de zonachtige ster best wel chaotisch is verlopen.
Bronnen: Nature Astronomy, Macquarie University via EurekAlert!
Beeld: NASA, ESA, CSA, O. De Marco | Bewerking: J. Depasquale (STSCI)