Voor de jaarlijkse spectaculaire verdrinkingsdood van duizenden gnoes die een rivier proberen over te steken geldt: de een zijn dood is de ander zijn brood.

Elk jaar steken circa 1,2 miljoen gnoes de Mara-rivier in Kenya over op zoek naar vers gras. En elk jaar weer overleven duizenden gnoes de oversteek niet. De massale verdrinking levert spectaculaire maar ook dramatische beelden op. Maar de dood van de gnoes dient nog een hoger doel: het levert voedsel op waar het rivierleven jaren mee vooruit kan. Dat ontdekten biologen van de Yale University en het Cary Institute of Ecosystem Studies.

10 blauwe walvislichamen

De onderzoekers deden vijf jaar veldonderzoek waarbij ze de snelheid en frequentie van verdrinking van de gnoes in kaart brachten. Ook maakten ze modellen van het uit elkaar vallen van de dode lichamen en verrichtten ze isotopenanalyse bij diverse rivierdieren.

Gemiddeld sterven 6200 gnoes tijdens twee oversteken elk jaar. Dit levert de rivier zo’n 1100 ton biomassa op, wat volgens de onderzoekers overeenkomt met tien blauwe walvislichamen. De gnoekarkassen leveren de rivier ongeveer 100 ton koolstof, 25 ton stikstof en 13 ton fosfor op.

Feestmaal

Eerst zijn het de vissen en de aaseters die profiteren van deze voedingstoffen. In twee tot tien weken tijd levert het gnoevlees een feestmaal op voor de dieren. Bij vissen bestaat 34 tot 50 procent van hun dieet uit gnoe, bij aaseters (zoals de Afrikaanse maraboe en diverse aasgieren) 6 tot 9 procent. Ook Nijlkrokodillen nemen hun deel: zo’n 2 procent van hun dieet bestaat uit het vlees van de verdronken gnoes.

Als het vlees eenmaal op is, is het feest nog niet afgelopen, want dan beginnen de botten op te lossen in het water. Dit proces kan tot wel zeven jaar duren. De mineralen waaruit de botten bestaan, leveren een enorme groeispurt op voor de biofilm (de mix van algen, schimmels en bacteriën) in de rivier. Deze micro-organismen halen 7 tot 24 procent van hun dieet uit de oorspronkelijke gnoekarkassen.

Circle of life

Hoe dramatisch de dood van duizenden gnoes in de rivier elk jaar ook is, de winst voor het rivier-ecosysteem is groter dan het verlies van een klein deel van de horde, stellen de onderzoekers. Dat denkt ook mariene dierecoloog Tinka Murk (WUR) – niet betrokken bij de studie. “Ik vind het interessant dat dit onderzoek een andere dan gangbare kant toont van de altijd weer dramatische gnoe-migratie.”

“Sterk vind ik dat ik dat de onderzoekers via verschillende invalshoeken de bijdrage door de honderden kadavers aan de voedselvoorziening van de Mara-rivier hebben bestudeerd”, vervolgt Murk. “Veel van de dieren die nu profiteren van al die dode gnoes zouden daar niet kunnen leven als ze alleen afhankelijk zouden zijn van de voedselketen uit de rivier. Mooi om dat bevestigd te zien.”

Of zoals de vader van het leeuwtje Simba in de The Lion King het zo mooi verwoorde: “And so we are all connected in the great circle of life.”

Bronnen: PNAS, Cary Institute of Ecosystem Studies, New Scientist

Beeld: Chris Dutton

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Bestel dan hier ons nieuwste nummer (geen verzendkosten). Abonnee worden? Dat kan hier!