Spookdiertjes hebben een mondje dat af en toe even opengaat, zonder dat er geluid uit komt. Althans, dat dachten we. Maar nu blijkt het halfaapje een ultrasonische giller te zijn.

Klein als het is, is het spookdiertje met zijn enorme ogen een opvallende verschijning. Antropoloog Marissa Ramsier keek echter niet naar zijn ogen, maar naar het mondje eronder. Het spookdiertje spert dit af en toe opens alsof het probeert te schreeuwen, maar dan blijft het angstvallig stil. In een opwelling van nieuwsgierigheid kwam Ramsier er echter achter dat de halfaapjes, die bekend staan als zeer rustig en stil, in werkelijkheid hoge kreten slaken. We kunnen die alleen bij lange na niet horen.

Ultrasone communicatie

Het was Ramsiers collega Sharon Gursky-Doyen die besloot om er een speciale microfoon bij te halen, waarmee biologen meestal de ultrasone kreten van vleermuizen opnemen. Het spookdiertje bleek allesbehalve stil en juist druk te communiceren op een frequentie van rond de 70 kilohertz (kHz). Ter vergelijking: mensen horen ongeveer maar tonen tot 20 kHz.

Ramsier wilde ook het gehoor van de beestjes testen. Ze ving voorzichtig zes van deze halfaapjes en plaatste ze in een geluiddichte kooi. Hier kregen de spookdiertjes piepjes te horen met een steeds hogere frequentie; ondertussen werd hun hersenactiviteit bijgehouden. Op deze manier konden de onderzoekers vaststellen tot welke toonhoogte de dieren geluiden konden opvangen. Hun gehoor oversteeg tot wel twee keer dat van de meeste andere primaten en bereikte een record van 91 kHz.

Niet af te luisteren

Spookdiertjes eten voornamelijk kleine insecten die ‘toevallig’ ook communiceren met hoge frequenties. Ramsier denkt daarom dat de spookdiertjes prooien met hun goede gehoor opzoeken; ze luisteren de insecten als het ware af. De ultrasone communicatie van de spookdiertjes zelf beschermt ze volgens haar juist tegen roofdieren. Roofvogels pikken deze geluiden niet op, waardoor de spookdiertjes ongeremd kunnen overleggen zonder hun locatie vrij te geven.

Hieronder kun je zelf luisteren naar een opname van de mysterieuze roep der spookdiertjes. Een waarschuwing is wel op zijn plaats: zelfs vertraagd afgespeeld gaan de hoge noten door merg en been. Misschien is het dus maar beter dat we ze niet kunnen horen krijsen in het oerwoud. (Zie je het filmpje niet hieronder staan? Bekijk het dan hier op LiveScience.)

Bronnen: Biology Letters, LiveScience, ScienceNOW, Gizmodo

Beeld: Sakurai Midori/CC BY-SA 2.1