De koffiebonen hebben het zwaar te verduren. Ze worden belaagd door plagen en slecht weer. Drinken onze kleinkinderen straks nog koffie?

Twee plagen teisteren de koffieplant: de koffieroestschimmel en de koffiebessenboorder, een minuscuul snuitkevertje. Ze houden van warmte en verspreiden zich razendsnel, nu door klimaatverandering de temperaturen in koffieproducerende landen stijgen. Ook het weer zit niet mee: door extreme droogte mislukte in 2014 de koffieoogst in Brazilië. In India en Indonesië plensden juist keiharde regenbuien op de kwetsbare koffieplanten, waardoor ze kapot gingen.

Extreem weer

Om de koffie te redden, is het belangrijk om koffieplanten beter bestand te maken tegen extreem weer, schimmels en insecten, zeggen Britse wetenschappers van Kew Royal Botanic Gardens. Een groot probleem is de lage genetische variatie van gecultiveerde planten: ze lijken te veel op elkaar. Dit maakt ze erg kwetsbaar, want als kevers eenmaal een bepaald type koffie lekker vinden, kunnen ze rustig dooreten, totdat de hele plantage is verwoest. En ze kunnen dan meteen verder vreten bij de identieke koffieplantage van de buurman.

Gek genoeg stond onderzoek naar koffie jarenlang stil, ondanks de populariteit van de drank. Maar wetenschappers racen nu tegen de klok om op tijd sterkere soorten te ontwikkelen. Wilde koffieplanten zijn daarbij essentieel: zij dragen nog wel de genetische bagage om plagen te weerstaan. Het leefgebied van de wilde planten verdwijnt helaas door ontbossing en de effecten van klimaatverandering in Ethiopië en Madagaskar. De Britten berekenden dat in het slechtste geval de wilde arabicaplant deze eeuw nog uitsterft.

Bitter bakkie

En dat uitsterven is slecht nieuws voor de koffieliefhebber, want de wilde arabicaplant is nodig om de gecultiveerde te redden. Hoewel er meer dan 125 soorten koffie bekend zijn, verbouwen we alleen arabica en robusto voor menselijke consumptie. Arabica is heerlijke koffie, maar de arabicaplant is erg kwetsbaar. De robustoplant groeit snel en kan beter tegen ziektes, maar de bonen smaken bitter en zijn van lage kwaliteit. Mislukte arabica-oogsten leiden dus tot bittere en dure koppen koffie. En dit gebeurt nu al; in Midden-Amerika verwoestte de koffieroestschimmel hele plantages, waardoor de helft van de arabicaoogst in 2014 mislukte.

Simons ziet een oplossing die elke koffiedrinker kan doorvoeren. In plaats van altijd voor het standaardmerk koffie te gaan, kan de consument meer verschillende typen koffie gaan drinken. Dat motiveert boeren om daadwerkelijk meerdere koffierassen te verbouwen, waardoor er altijd wel een paar soorten zijn die een keverplaag overleven. Dan kunnen onze kleinkinderen straks ook nog steeds van lekkere koffie genieten.

Maar koffieplanten zijn niet de enige voedzame gewassen die het moeilijk hebben. Vier andere voorbeelden vind je in het artikel ‘Verdwijnend voedsel’ in KIJK 7/2016. Deze editie ligt in de winkel vanaf 23 juni tot en met 20 juli.

Meer informatie:

• ScienceAlert: New study confirms that bananas are being driven to extinction
• The Guardian: The cocoa crisis: why the world’s stash of chocolate is melting away

Tekst: Merel Segers

Beeld: 123rf