Het klinkt in eerste instantie als een raar verhaal: doordat in landen als India en de VS veel grondwater omhoog wordt gepompt, stijgt de zeespiegel.
Toch is dat de conclusie van een nieuw onderzoek, gedaan door de Universiteit Utrecht en het kennisinstituut Deltares. Het zou daarbij gaan om een stijging van 0,8 millimeter per jaar.
Het punt is dat met name in gebieden met weinig oppervlaktewater vaak grondwater wordt omhooggepompt, onder meer om landbouwgrond te irrigeren. Het grootste deel van dit water belandt uiteindelijk in zee, stellen de betrokken wetenschappers. En daar levert het een verrassend grote bijdrage aan de zeespiegelstijging waar de aarde volgens de schattingen van het VN-klimaatpanel IPCC momenteel mee kampt: een kwart van het totaal van 3,1 millimeter per jaar.
Maar dat is niet het enige probleem. Want hoe meer water er ergens wordt omhooggepompt, des te dieper het grondwater ter plekke komt te liggen. Dat leidt tot doorvallende rivieren en draslanden. Bovendien kan het grondwater hierdoor op een gegeven moment zo diep in de grond komen te zitten, dat men er met pompen niet meer bij kan. Dat dit rampzalige gevolgen kan hebben voor de plaatselijke bevolking, moge duidelijk zijn.
In het kader van hun onderzoek werden de onderstaande drie wereldkaarten samengesteld. Op de eerste (linksboven) is te zien in welke mate het grondwaterniveau wordt aangevuld, op de tweede (rechtsboven) hoeveel water er aan de grond wordt onttrokken.
Combineer je beide kaarten, dan krijg je de onderste, grote kaart: hierop is te zien waar ter wereld de grondwateruitputting het grootst is. Die gebieden liggen voornamelijk in India, Pakistan, China… en de VS. “Dit zijn de gebieden waar voedselproductie en watergebruik niet duurzaam zijn”, zegt hydroloog Marc Bierkens, een van de betrokken wetenschappers. “Op termijn zijn hier grote problemen te verwachten.”
Illustratie: Universiteit Utrecht/American Geophysical Union
En zijn die problemen dan te vermijden? Voor de meer ontwikkelde landen zijn er wel een aantal mogelijkheden, stelt Bierkens. Hij denkt dan onder meer aan efficiënter watergebruik bij irrigatie (more crop per drop), het opvangen van regenwater, en ontziltingsinstallaties voor gebieden dicht bij de kust. “Maar deze opties zijn niet erg haalbaar voor ontwikkelingslanden”, voegt Bierkens daaraan toe. “Daar is alleen het overgaan op waterzuinige gewassen enigszins een optie.”
Bronnen: Universiteit Utrecht
Beeld: EPA/ANP