Wetenschappers hebben voor het eerst een trilobietfossiel gevonden waarbij de darminhoud ook bewaard is gebleven. Deze vondst werpt licht op het eetgedrag van de uitgestorven diersoort.

Trilobieten behoren samen met de dinosauriërs tot de bekendste fossielen. Van 541 tot 252 miljoen jaar geleden leefden er waarschijnlijk meer dan 20.000 soorten van deze geleedpotige. Maar ondanks de vele fossielen die ervan gevonden zijn, hebben we nog weinig informatie over hun eetgewoontes. Paleontologen van onder andere de Charles University (Tsjechië) brengen daar nu verandering in. Zij vonden een namelijk exemplaar waarbij ook de darminhoud is gefossiliseerd. Ze beschrijven hun vondst in het wetenschappelijke tijdschrift Nature.

Lees ook:

• Gevecht tot de dood vereeuwigd na vulkaanuitbarsting
• Nieuwe vogelachtige dino werpt licht op oorsprong van vroege vogels

Unieke kans

De paleontologen vonden de 465 miljoen jaar oude trilobiet in de Šárkaformatie in Tsjechië. Deze formatie staat bekend om haar goed bewaarde fossielen. Sediment is hier snel omgezet tot steen, dieren en planten zijn daardoor ook snel gefossiliseerd. En bij de gevonden trilobiet (Bohemolichas incola) ging dat zelfs zo snel dat een deel van zijn zachte weefsels nog niet vergaan was. Daardoor is onder andere de darminhoud bewaard gebleven.

Dat gaf de paleontologen een unieke kans om het eetgedrag van trilobieten te bestuderen. In de vrij volle darm vonden ze veel schelpenscherven van kleine zeedieren, waaronder mosselkreeftjes, tweekleppigen (weekdieren die in schelpen leven) en stekelhuidigen (zoals zeesterren en zee-egels).

Met schelp en al

De meeste dieren die zich voeden met schelpdieren breken de schelpen open om de zachte en verteerbare weefsels te bereiken. Daarbij proberen ze het inslikken van schelpenscherven te voorkomen. Trilobieten gaven daar kennelijk niet om, de darm zat namelijk vol met scherven.

Doordat die etensresten op twee locaties waren geclusterd, denken de onderzoekers dat de trilobiet een dubbele maag had. De verwante nog levende degenkrabben hebben ook twee magen, de eerste gebruiken ze om voedsel in op te slaan en de tweede om het eten in te vermalen. De paleontologen vermoedden dat ze bij de trilobiet dezelfde functies zouden hebben. Maar dat bleek niet het geval. De schelpenscherven in de darm zijn namelijk niet kleiner dan die in de eerste of tweede maag. Waarschijnlijk diende de eerste maag alleen als opslag voordat het voedsel verder het spijsverteringsstelsel inging.

Zelf ook gegeten

Jagende geleedpotigen zijn gewoonlijk vrij kieskeurig in hun dieet. De trilobiet had echter een buffet aan soorten in zijn darmen zitten. De onderzoekers gaan er daarom vanuit dat hij een aaseter was die allerlei dode of levende dieren opzoog die gemakkelijk open te breken waren of klein genoeg waren om in hun geheel in te slikken.  

Na zijn dood werd de trilobiet trouwens zelf ook aangevreten door een aaseter. In het fossiel zijn namelijk sporen te zien van een beest dat zich tegoed heeft gedaan aan de zachte weefsels van de trilobiet. Opvallend genoeg zijn de darmen gespaard gebleven. De paleontologen speculeren daarom dat de enzymen in de darmen nog actief waren waardoor het voor aaseters gevaarlijk was om op te eten.

De meeste kennis over het eetgedrag van trilobieten was tot nu toe verkregen via indirecte aanwijzingen, bijvoorbeeld door de monddelen te bestuderen of vergelijkingen te maken met levende verwanten. De vondst van dit unieke fossiel biedt nu voor het eerst concrete bewijzen.

Bronnen: Nature, Nature Press

Beeld: Jiri Svoboda

Ben je geïnteresseerd in de wereld van wetenschap & technologie en wil je hier graag meer over lezen? Word dan lid van KIJK!